Eşi Görülmemiş Dahi Oktay Sinanoğlu

Oktay Sinanoğlu, (d. 25 Şubat 1935, Bari, İtalya – ö. 19 Nisan 2015, Florida, ABD) Kimya mühendisi, bilim insanı , biyokimyager olarak bilinir. 1935, Şubat ayının sonu. Güney İtalya’nın liman kentlerinden biri olan Bari’de Türkiye Cumhuriyeti Başkonsolosluğu görevini yürütmekte olan Nüzhet Haşim Sinanoğlu ve ikinci eşi Rüveyde Karacebey Sinanoğlu’nun ilk çocukları Oktay Sinanoğlu dünyaya gelir. Bir yıl sonra da kız kardeşi Esin aileye katılır. Nüzhet Haşim Sinanoğlu edebiyata tutkun bir diplomattır. İtalyanca, Latince ve Fransızca dillerine hakim, İtalyan Rönesans Edebiyatı konusunda uzman, Grek ve Romen Mitolojisi, Latin Edebiyatı Antolojisi kitaplarının yazarı, Türk Devlet Tiyatrosunca sonraki yıllarda defalarca sahnelenen İtalyan Goldoni’nin İki Efendi’nin Uşağı adlı tiyatro oyununun çevirmeni ve Dante’nin İlahi Komedya’sını ilk kez Türkçe’ye kazandıran kişidir. Anne Rüveyde hanım ise 12 yıl kaldığı İtalya’da edebi düzeyde İtalyanca öğrenmiş aynı zamanda Fransızca’ya hakim, güçlü bir Cumhuriyet kadını ve Türkiye’nin ilk kadın gazetecilerinden biridir.

Özellikle Türkçe’nin düzgün kullanılması ve bilim dili olarak kazandırılması için çaba sarf etmiştir. Bugün yurtdışında değeri iyi bilinse de ülkemizde halen değeri bilinmeyen bir adamdır. 1970’lerde daha pek çok ülkede bilinmezken, Türkiye’de Kuantum Fiziği üzerine çalıştay yapabilecek kadar ileri görüşlü bir insandır. Tübitak’ın temellerini attığı da söylenir.

” 1953/18 yas- Atatürk tarafindan 1928 yılında  kurulmuş TED Yenişehir Lisesi’ni burslu olarak okudu ve birincilikle bitirdi. Okulun bursuyla kimya mühendisliği okumak üzere ABD’ye gitti.

1956/21 yas- ABD Berkeley Kaliforniya Üniversitesi Kimya Mühendisliği’ni birincilikle bitirdi.

1957/22 yas- Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nü (Massachusett institute of technology -MIT) ) ayda birincilikle bitirerek yüksek kimya mühendisi oldu.

1960/25 yas- Yale Üniversitesi’nde “Assistant professor” (yardımcı doçent) olarak çalışmaya başladı.

1961/26 yas- Atom ve moleküllerin çok atomlu kuramı ile “associate professor” ( doçent ) ve 50 yıldır çözülemeyen bir matematik kuramını bilim dünyasına kazandirdi ve “full professor” (profesör) unvanını aldı. Bu ünvan ile modern üniversite tarihinin ve Yale Üniversitesi tarihinin (son 300 yıldaki) en genç profesörü oldu.

1964/29 yas- ODTÜ’ ye danışman profesör oldu. Yale Üniversite’sinde ikinci bir kürsüye daha profesör olarak atandı. Dünyada yeni kurulmaya baslayan moleküler biyoloji dalının ilk birkac profesöründen biri oldu. (Watson ve Crick sarmal modelindeki DNA sarmalının  çözelti içinde aynı şekilde nasıl durduğunu keşfeden adam – solvofobik kuvvet) amerikan ulusal bilimler akademisine üye olarak seçildi. Buraya seçilen ilk ve tek Türk oldu. “

Ünlü sanatçı Esin Afşar’ın da ağabeyi olur.

Yaşamı boyunca Kuantum mekaniği’ne birçok katkıda bulunmuş bir bilim adamıdır. P.A.M. Dirac’in de üzerinde uğraştığı ancak çözümleyemediği bir problemi, “Kuantum mekaniği”nde, Hilbert uzayının topolojisi ve içerdiği yüksek simetrileri çözdü.Böylece Kimya bilimini bu topolojik inceleme ile sağlam bir temele oturttu.

Tüm akademik çalışmaları içinde en önemli 5 kuramı şöyledir:

Many Electron Theory of Atoms and Molecules (1961) – Atom ve moleküllerin çok elektronlu kuramı
Solvophobic Theory (1964) – Çözgeniter kuramı
Network Theory (1974) – Kimyasal tepkime mekanizmaları kuramı
Microthermodynamics (1981) – Mikrotermodinamik
Valency Interaction Formula Theory (1983) – Değerlik kabuğu etkileşim kuramı.

Kitapları (Kesinlikle Tavsiye Ederim !)

Göçmen Hamamı
2050’ye 5 Kala Dünyanın 105 Yıllık Tarihi
İlerisi için (ISBN 9944090611,
Türkçe Giderse Türkiye Gider
Bye Bye Türkçe / Bir Nev-York Rüyası
Büyük Uyanış
Hedef Türkiye
Ne Yapmalı / Yeniden Diriliş ve Kurtuluş İçin
Yeni Bilim Ufukları I
Yeni Bilim Ufuklari 2 Yeni bir matematik kuramı ve onunla bazı fizik kimya ilkelerinin bulunması
Yeni Bilim Ufukları 3 Hayatın Örgüsü Elli Yıllık Biyolojinin Temellerini Sarsan Sorular
Açıklamalı Fizik, Kimya, Matematik Ana Terimleri Sözlüğü

Akademik kitapları

Modern Quantum Chemistry : Istanbul Lectures (Academic Press,1965)
Sigma Molecular Orbital Theory (Yale Press,1970)
Three Approaches to Electron Correlation in Atoms and Molecules (with K.Brueckner,Yale Press,1971)
New Directions in Atomic Physics (with E.Condon,Yale Press,1971)

Prof. Dr. Oktay Sinanoğlu’na ait ilginç sözler

“…Ben baktım, Türk Bayrağı, Atatürk karşımda, cam çerceveli olduğu için bayrağın üstünde kendi yansımamı görüyorum. İçimden yemin ettim, dedim ki:
Gideceğim ve orada söz sahibi olacağim, ondan sonra gelip o namussuzlarla burda uğraşacağım. O zaman anlamıştım ki burada kalırsam Amerika’nın kölesi olurum, oraya gidersem Amerika’nin efendisi olur, buraya gelip onlarla daha rahat mücadele ederim. Ve işte bizi gönderdiler…”

“…Yeni bulduğum kuvvete, etkiye bir isim koymalıydım. Kuvvetin mahiyeti şöyle ya , DNA molekülleri suyu tutacaklarına birbirlerini tutmayi tercih ediyorlar, yani sıvıdan kaçıyorlar, o yüzden alanlarını küçültüyorlar, çift sarmal oluyor. Sonunda solvent ten solvo dedim, ‘kacar, korkar’ anlamında da ‘fobik ‘ dedim, ‘solvofobik’ oldu…”

“…Hicbir zaman Amerikan vatandaşı olmayı düşünmedim. Aklımdan dahi geçmedi. Ben atalarımdan beri Türk kimliğimle varım. Ne yaptıysam o sayede yaptım. Ona buna yaranayım diye değil. Otuz yılda bak milleti ne hale soktular. Şimdi de ‘açlıkla’ terbiye ediyorlar. Ayarlı basının köşe yazarlarından biri geçenlerde Avrupa Birliğine girmenin yaralarından diye ‘O zaman bu ay yıldızlı pasaport ile Avrupa kapılarına gitmenin utancından kurtulacağım’ diyor. Tanrı, bu millete acısın…”

“…Yıldız Teknikte kimyada bir takım hanımlar var beyler var, profesör, doçent. Dışarıda da vardır. Burada da var, entrikalar döner, ona buna köstek olurlar. Birkaçı dedikoducu belli odama geliyorlar. Herkeste dahili telefon var. Ankara’ya bile telefon edemiyorsun, bilgisayardan bağlanamıyorsun.
Bölüm başkanlarının telefonları vardı, onlar da benim yanımda ya. Şuraya bir telefon bulun bari dedim. Bilgi çağındayım diyorsunuz daha telefon çağına gelmemişsiniz diyorum. Bilgisayara telefonu bağlayamıyorsun. İnternet yok. Üç dört yıl bağlantı kurulmadı. Hüseyin Afşar’a (bölüm başkanı) bari bir telefon bulun dedim. Bana direk telefonundan paralel hat çektirdi. Bazen o yokken arıyorlar, telefonu açıp sekreteriyim diyorum. Bölümde iki tane meraklı hanım var, ortalıkta dolaşıp dedikodu yapıyorlar. Bunlar bir gün odama geldiler o sırada da telefon çaldı. Bu ne dediler. Ben de saf saf telefon dedim. Ertesi gün geldim, makas attırıp kestirmişler, koridordan teli kesmişler. Ben de zannediyorum ki, ben bunlar için fırsatım, öyle konular var ki dünyada herkes gelmiş, Yale’de benden öğrenmiş; Rusya’sından, Doğu blokundan , Avrupasından. Ben ayaklarına gelmişim, yeni bir şey öğrenin, yapın. Yok. Özel ders açtık, yepyeni şeyleri dünyada ilk defa anlatıyorum, dışarıda herkesin benden öğrenmek istediği şeyleri Türkiye’de Türkçe anlatıyorum. Alakası olmayan, fizikten matematikten insanlar geliyor, asıl gelmesi gerekenler yok!..”

“…ABD içinden çok göçmüş bir ülkedir, tabii pat diye göçmez, arada bir canlanır, tekrar bir şeyler olur ama içinden çok zayıf tarafları vardır. Dünyada en büyük borcu olan devlet mesela. İç ve dış. Ama bir devingen tarafı vardır, arada bir şey çıkarırlar bir sene öyle idare ederler, sonra yine inişe geçerler. Öyle pek göründüğü gibi bir güç değildir…”

“…GENÇLER, Türkiye’ de adet haline gelmiş göstermelik işlerden kaçının. Sırf üniversite bitirdi desinler diye, ananız babanız Amerika’da mastır yaptı diye öğünebilsin diye yükseköğrenime gitmeyin. Sonunda ancak kendinizi kandırırsınız. Temel gayeleriniz, kendinizin ufak çıkarları ötesinde, kendiniz dışında, bu ülke, bu ulus, Türk dünyası, Avrasya, insanlık için olsun. Yüksek hedefleriniz için çalışın. O zaman, kendi durumunuz da kendiliğinden düzelecektir. Maddiyat ile maneviyati dengeleyin. Formülünüz ‘bilim’ + ‘gönül’dür. Bu iki kanadın biri eksik olursa ne kendinize ne de insanlığa hayrınız dokunur,”

Kaynaklar:

Vikipedia

Sonsoz.com.tr