Hatıralar, hatırlayıp ortaya çıkarması zor, bazen hassas olan ve sinir hücresi çeşitliliği gibi faktörlere bağlı olabilen olgulardır. İnsan beyninin hafıza yapısının basit bir eşdeğeri olan sirkesineğinde, bu çeşitlilikler böcek beyninin birçok bölgesinde yer alabiliyor. Scripps Araştırma Enstitüsü Florida kampüsünden bilim insanları, hafıza oluşumunun meydana geldiği bir avuç sinir hücresinin yerini saptadı. Eğer bir gün haritalanması başarılırsa, bu bilim insanlarına hasarlı sinir hücrelerini önceden tespit etme imkanı verebilir.
‘Birçok sinir hücresi duyusal uyarana yanıt verirken, belirli sinir alt grupları ise hafızayı kodluyor, ‘ diyor çalışmanın başındaki TSRI biyologu Seth Tomchik 27 Mart’ta yayımlanan çalışmada bunları söylüyor.
Araştırmacılar, dopaminerjik nöron denen, dopamin reseptörüne yanıt veren ve öğrenme, motivasyon, obezite, bağımlılık gibi çeşitli davranışların işlenmesiyle ilgili sinir hücrelerini incelediler.
Araştırmacılar bu çalışmada; bazı kokuları, hafif elektrik şoku gibi kaçındırıcı olaylarla eşleştirdiler ve çok sayıda sinir hücresinin uyarılmasını izlediler. Sineklerin beyinlerinde meydana gelen değişimleri izlemek için, sinir hücrelerinin içindeki sinyal moleküllerinin aktivasyon yolaklarını haritalayan görüntüleme teknolojilerileri kullandılar ve hafıza izleri oluşturan nöronlarda öğrenme-ilişkili esneklik olgusunu incelediler.
Araştırmacıların bulduklarına göre, hatıraları kodlayan sinir hücreleri, birçok biyolojik süreç için hayati önemi olan hücresel bir sinyal molekülü cAMP’ye yanıt veriyor. cAMP, şizofreni ve bipolar bozukluk gibi bazı psikolojik hastalıklarla ilişkili durumda ve Alzheimer ve Nörofibromatozis I hastalıklarının altında bu molekülün düzensizliği yatıyor olabilir.
Ayrıca araştırma gösteriyor ki, beyindeki mantarsı cisim (mushroom body) olarak bilinen özel bir bölgedeki sinir hücreleri, yüksek miktarlarda cAMP’ye özellikle duyarlı gibi görünüyor. Tomchik’e göre bu, insan hafızası açısından önemli bir bulgu, çünkü sirke sineklerindeki koku hafızası formasyonu, insanlardakine oldukça benzer. ‘Bu iki grup hücreyle iyi bir model oluşturduk: kodlayanlar ve kodlamayanlar. Artık anı oluşumunun tam olarak nerde olması gerektiğini ve bunu aksatan hastalıklarda neye bakmamız gerektiğini biliyoruz.’ diyor.
Çalışmanın birinci yazarı ve Tomchick’in laboratuvarının üyesi Tamara Boto, ‘Nerede olduğunu biliyoruz, ama niçin sadece bu alt gruptaki hücrelerin etkilendiğini henüz bilmiyoruz. Halletmemiz gereken sıradaki işimiz bu,’ şeklinde ekliyor.
Kaynak : http://www.sciencedaily.com/releases/2014/03/140327100126.htm
Araştırma Referansı :
- Tamara Boto, Thierry Louis, Kantiya Jindachomthong, Kees Jalink, and Seth M. Tomchik. Dopaminergic Modulation of cAMP Drives Nonlinear Plasticity across the Drosophila Mushroom Body Lobes. Current Biology, March 27, 2014; DOI: 10.1016/j.cub.2014.03.021
