COVID-19’un en bilindik semptomları ateş, kuru öksürük, tat ve koku kaybı, eklem ağrısı, baş ağrısı, burun tıkanıklığı ve yorgunluktur. Daha az görülen bir semptomsa, ciltte farklı şekillerde görülen döküntüler. Bunlar çok yavaş raporlandığından, aralarında düzgün bir korelasyon kurmak oldukça zor oldu.
Bununla beraber, COVID-19’un cildi nasıl etkilediği oldukça önemlidir. Son yapılan araştırmada, çoklu semptom gösteren COVID-19 hastalarında cilt döküntüleri ilk belirti olurken, hastaların %21’inde ise döküntülerin tek semptom olduğu bulundu.
COVID-19’un ciltte yarattığı etkileri yakalamak, erken teşhis için önemlidir. Hatta bu insanlar pek semptom göstermediği için asemptomatik olarak da değerlendirilebilir. Erken teşhis yayılmayı azaltacaktır.
COVID-19’da ciltte görülen 4 ana değişikliği ve muhtemel sebeplerini inceleyelim.
1.Mayasıl (soğuk şişliği) Benzeri Lezyonlar
Bunlar genelde ayak parmaklarını ve tabanlarını etkileyen, kırmızı şişlik veya kabarmalar ve halk arasında COVID ayağı olarak da biliniyor. 1-2 hafta için lezyonlar daha da renksizleşerek, soluklaşıyor ve sonra da hiçbir tedaviye gerek duymadan bir anda kendiliğinden yok oluyor.
Özellikle bu lezyonlar çocuklar ve genç yetişkinlerde hiç semptom göstermeden ya da hafif olarak gözleniyor. İşte ciltte gözlenen bu cilt durumlarının büyük kısmı virüsle ilişkilendiriliyor. Koronavirüs ilişkili iki uluslararası raporda hastaların yaklaşık %60’ı bu lezyonlarla raporlandı.
Buna rağmen, bu lezyonlar hafif olarak değerlendiriliyor ve çoğu hasta COVID-19 testine sokulmuyor, aslen %55’i asemptomatik.
Pandemi süresinde bu lezyonlarda hızla bir yükseliş olması, COVID-19 ile ilişkilendirilse de henüz doğrudan bir ilişki kurulamadı. Bu lezyonların başka bir faktörlere bağlı olma olasılığı da var.
Bu lezyonların ne zaman göründüğü de pek net değil. COVID ilişkili 26 hasta üzerinde yapılan çalışmada, hastaların %73’ünde mayasıl benzeri lezyonlar gözlendi. Ayrıca bu hastaların hiçbirinde solunum ilişkili semptomlar görülmedi ve bu lezyonlar çıktığında kimse COVID pozitif çıkmadı. İşte buna dair yapılan açıklamada lezyonların uzun bir gecikmeden sonra çıkmasıdır. Lezyonların orta çıkması ise enfeksiyondan 30 gün sonrasında kadar uzayabiliyor.
Bu lezyonlara neyin neden olduğu halen tartışılıyor. Muhtemel etken tip 1 inteferonlar olabilir yani immün sistemdeki antiviral özellikleri regüle eden proteinler olabilir.
Oluşturulan bir teori ise şöyle; bu interferonların yüksek miktarda üretilmesi sayesinde koronavirüs vücuttan hızla temizleniyor olabilir. Fakat yüksek interferon üretimi kan damarlarının yaralanmasına ve enflamasyonun artmasına neden oluyor. İşte bu kişilerde hastalığın neden hiç görülmediğini veya hafif geçtiğini, COVID testlerinin negatif çıkmasını ve de cilt hasarını açıklayabilir.
Diğer bir teori ise ACE2 yani koronavirüsün, hücreye bağlandığı molekülle alakalı. ACE2 vücutta pek çok hücrede yer alıyor bunlardan biri de ter bezleri yani genellikle avuçlar ve ayak tabanında bulunuyor. Bundan dolayı, bu bölgeler virüs hasarına elverişli hale geliyor olabilir.
Veya virüsten dolayı immün tepkisi nedeniyle kan damarlarında hasar oluştuğundan, bu hücre ölümlerine ve ayak parmaklarında mini kan pıhtılarına neden olabilir.
2.Makülopapüler döküntü
Bu terim ciltte renk kaybı artışı ve düzleşmeyi tanımlıyor. İspanya’da 375 hasta üzerinde yapılan çalışmada, hastaların %47’sinde COVID ilişkili bu tipte döküntüler bulundu.
Bu döküntüler daha ciddi COVID-19 semptomlarıyla ilişkilendiriliyor ve genelde orta yaş ile yaşlı hastalarda görülüyor. Bu döküntüler 7-18 gün sürerken, enfeksiyondan 20 ila 36 gün sonrasında çıkabiliyor.
Vücutta immün sistemin aşırı yüklenmesi sebep olarak gösteriliyor. Bazı hastalarda, enfeksiyondan 7-10 gün sonrasında hiper enflamasyon oluşarak, doku hasarı ve muhtemelen hastalığı ağır geçirmeye ve ölüme neden oluyor.
3.Kurdeşen
Ürtiker olarak da bilinen bu bölgeler ciltte giderek artan kaşıntıya neden olur. Çin ve İtalya’da 4 hastanede COVID-19 hastaları üzerinde yapılan çalışmada, %26 kurdeşen şikayetine rastlandı.
Kurdeşenler genelde diğer semptomlar gibi teşhiste yararlı semptomlardan biridir. Genelde daha şiddetli seyreden ve orta yaşlı hastalarda daha fazla görülüyor. Viral enfeksiyonlar kurdeşenleri tetikliyor ve bu hücreleri yıkılarak, immün sistemde sistemindeki bir dizi reaksiyon yoluyla histamin salgılamasına neden oluyor.
Buna rağmen, kurdeşenlerin COVID-19 tedavisinde kullanılan kortikostereoidler ve remdesevir ilacı nedeniyle oluşabileceğini hatırlatmakta fayda var.
4.Suçiçeği Benzeri Lezyonlar
Bu semptomda da aynı su çiçeğinde olduğu gibi içi su dolu kesecikler gibi oluşan veziküller mevcut. Bu cilt kondisyonu diğerlerine oranla oldukça nadir görülüyor. İspanyol çalışmasında COVID-19 ilişkili suçiçeği benzeri lezyonlar ancak hastaların %9’unda görüldü.
Buna rağmen, bu semptom da COVID-19 belirtisi olarak düşünülebilir ve teşhiste kullanılabilir. Hafif atlatan hastalarda enfeksiyondan 14 gün sonra görülüyor.
Cilde saldıran antibadilerden dolayı uzun süreli enflamasyon kaynaklı olabileceği düşünülüyor. Cildin tabakaları zarar görerek, sıvı kesecikler oluşturuyor.
Vassilios Vassiliou , Doğu Anglia Üniversitesi Kardiyovasküler Tıp Kıdemli Klinik Eğitim Görevlisi ve Subothini Sara Selvendran , Doğu Anglia Üniversitesi Tıp Fakültesinde Misafir Araştırmacı tarafından kaleme alınmıştır.
Bu yazı ilk conversation’da yayınlandı.
https://theconversation.com/four-covid-related-skin-complaints-everyone-should-look-out-for-152716
