NASA'nın Mars Perseverance Gezgini'nin İneceği Krater, Salda Gölü'ne Benziyor

NASA Perseverance gezgininin, 30 Temmuz’da Cape Canaveral Hava Kuvvetleri İstasyonu 41. Fırlatma Kompleksi’nden Atlas V roketinin fırlatılmasıyla, Mars 2020 görevi resmen başlamış oldu. Curiosity gezgininin gelişmiş bir versiyonu olan Perseverance gezgini 497 milyon km yolculuk yaparak, 18 Şubat 2021’da Mars’da Jezero Krateri’ne inecek. NASA 30 Temmuz’da yayınladığı makalede, bu kraterin jeolojik ve minerolojik olarak en çok Türkiye’deki Salda Gölü’ne benzediğini belirtti.

Pandemi nedeniyle fırlatılış tarihi ertelen Perseverance gezgini NASA’ya 2,4 milyar dolara mal oldu ve bu sefer keşif için bir mini helikopter de içeriyor.

Resmi fırlatma zamanından 4 dakika ve 21 saniye sonra Atlas V roketin ilk kısmı kapandı ve 6 saniye sonra ayrılma gerçekleşti. 4 dakika 37. Saniyede The Centaur adlı ikinci motor ateşlendi ve kapanana kadar 7 dakika 2 saniye yandı. Sonra 45 dakikalık sınıra kadar roket ilerledi ve son kapanmaya 7 dakika kala ayrılma gerçekleşti. Görev kontrol güneş panelleri açıldıktan 10 dakika sonra iletişime başladı.

Bu yeni uzay aracında kompozit yapı kullanıldı. İniş kısmında koruyucu aero-kalkan ve fenolik emprenyeli karbon ablatör ısı kalkanı var. Bu sayede 7 dakikalık terör denen Mars atmosferinden hipersonik hızdaki geçişe karşı gezgin korunacak.

Perseverance(sabır,azim anlamına geliyor) 1976 Viking görevlerinden bu yana, doğrudan Mars’da geçmiş veya mevcut hayat arayışına yollanan ilk uzay aracı. Mars’da numune toplayarak ileriki görevlerde Dünya’ya taşınması için saklayacak. Yine Merak(Curiosity) gibi nükleer pille çalışan gezginin en azından 2 Dünya yılı çalışması bekleniyor.

Yeni gezgin ilk kez robotik bir helikopter de içeriyor.

Mars’daki Jezero Krateri Neden Salda Gölü’ne Benziyor ?

Salda gölü karbonat ve delta yapıları içerdiği bilinen Dünya’da bilinen tek göl olmasıyla spesifiklik kazanıyor. Jezero Krateri’nden ilk kez MRO(Mars Reconnaissance Orbiter) uzay sondasının Context Kamera’sıyla alına görüntüde kraterin batı kısmında karbonat izlerine rastlandı. İşte bu nedenle bilim insanları, bu bölgenin antik bir göl ve kıyı şeritine sahip olduğu düşünüyor.

Salda Gölü’nün kıyı şeritinde hidromanyezit zengini kum ve çakıl var. Bu aynı Jezero kraterinde tespit edilen karbonat minerallerine benziyor. Hidromanyezit sedimentleri ise, mikropların yardımıyla oluşan mikrobialit adı tepeciklerin erozyonu ile oluştuğu düşünülüyor. Salda Gölü’nde ise hemen yüzey suyunun altında mikrobiyal matlardan oluşuyor. Mikrobialitler büyüdükçe, karbonat materyalleri biriktiriyor ve geniş teras adaları oluşturuyor.

2019 Ağustos’unda İstanbul Teknik Üniversitesi ve Purdue Üniversitesi ile birlikte çalışan bir ekip, yaklaşık 1 hafta boyunca gölün çevresini ve çevreleyen alanı araştırdı. Garczynski’nin çektiği fotoğrafta Salda Gölü’nde mikrobialit bir ada var. Bu adaların zamanla aşınarak, taşındığı ve havza dışında sahil sedimentleri gibi kıyı boyunca biriktiği düşünülüyor.

Salda Gölü’nün yapısı anlaşılabilirse, Mars 2020 Görevi’nde Perserverance gezginine antik Mars yaşamına dair rehberlik edebilir. Jezero Krateri 45 km genişliğinde bir çarpma krateridir. Kraterdeki bu delta birikmeleri nedeniyle antik bir hayata ev sahipliği yaptığı düşünülüyor. Tabi beklenilen hayatın balıklar gibi gelişmiş organizmalar değil, mikrobik hayatlar olduğunu da hatırlatmakta fayda var.