Çok uluslu astronomlardan oluşan bir ekip, ilk kez bir dış gezegenin atmosferinde izotop yapıları gözlemledi. Dünyadan 300 ışık yılı uzaktaki Musca(sinek) takım yıldızındaki TYC 8998-760-1 b gaz gezegeninde karbonun farklı formları(izotop) olduğu düşünülüyor. Şili’deki ESO VLT teleskopundan alınan zayıf sinyale göre, bu dış gezegen Karbon-13 izotopu açısından oldukça zengin. Astronomlar bunun gezegenin yıldızından çok uzakta oluşmuş olmasına bağlıyor. Araştırma, üst düzey bilim dergisi Nature’da yer aldı.
İzotoplar aynı atomun sadece çekirdekteki nötron sayısı değişen farklı formlarıdır. Örneğin, Karbon-12 atomu genelde 6 nötron içerir fakat karbon-13 ve karbon-14 izotoplarında sırasıyla 7 ve 8 nötron bulunmaktadır. Bu karbonun kimyasal özelliklerinde çok büyük bir değişim yaratmasa da izotoplar farklı yollarla oluşur ve ortaya çıkan koşullarda hafifçe farklı şekilde reaksiyona girer. İzotopların araştırmalarda geniş çaplı kullanım alanı bulunmaktadır, örneğin kanser veya kalp hastalıklarının tespit ederken ve de iklim değişimi ve fosil ve kayaların yaşını bulurken kullanılabilir.
Karbon-13 Oldukça Özel Bir İzotop
Astronomlar karbon-13 ile karbon-12’yi radyasyonu farklı renklerde absorblamasından yola çıkarak ayırır. “Bu gerçekten baya özel bir durum, bu sayede çok uzaktan bile dış gezegenin atmosferinde ölçüm yapabiliyoruz,” diyor araştırmanın baş yazarı doktora öğrencisi Yapeng Zhang.
Astronomlar her 70 atomdan birinde karbon-13 olmasını beklerken, bu gezegende öyle görünüyor ki, iki kat fazla karbon var. Karbon-13’ü fazla olmasına gezegenin oluşumuyla alakalı olabilir.
Heidelberg’deki Max Planck Enstitüsü’nden yardımcı yazar Paul Mollière,” Bu gezegen yıldızına, dünyanın güneşe olan uzaklığından 150 kat daha uzaktır. Bu kadar büyük bir mesafede buzların daha fazla karbon-13 oluşturması muhtemeldir, bu da atmosferdeki yüksek izotop oranını açıklıyor,” diyor.
Araştırmacılar gelecekte keşfedilecek izotoplar sayesinde gezegenlerin nereden geldiği ve nasıl oluştuğunun anlaşılabileceğini düşünüyor.
https://phys.org/news/2021-07-isotopes-atmosphere-exoplanet.html
Araştırma Referansı:
Yapeng Zhang et al, The 13CO-rich atmosphere of a young accreting super-Jupiter, Nature (2021). DOI: 10.1038/s41586-021-03616-x
Bir Yorum