Son yıllarda robotik teknolojiler hızla gelişirken, yapılan araştırmalar devrim niteliğinde noktalara geldiğimizi gösteriyor. Yapay zeka yani düşünebilen robotlar son yıllarda pek çok araştırmacının dikkatini çekiyor. Newyork Rensselaer Politeknik Enstitüsü AI (Yapay Zeka) ve Reasoning (Mantık) Laboratuvarı’ndan araştırmacılarından Selmer Bringsjord, kendi varlığının farkına varabilen robotlar yapmak için piyasada bulunan Nao robotlarını kullandı. Robotun kendi varlığının bilincinde olduğunu anlamak için The King’s Wise Men (Kralın Akıllı Adamları) isimli bir test uyguladı. Efsaneye göre kral vezir seçmek için bu testi kullanırmış.
Aynı testi robotlara modernize eden bir araştırmacı, robotlardan birinin kendi varlığının farkına varmasını sağladı.
Robotlara Nasıl Bir Öz Farkındalık Testi Uygulandı
Yapılan testin orjinali oldukça eski çağlara gidiyor. Efsanelere göre bir kral, vezir seçmek için bu yarışmayı kullanmış. Bu testin modernize edilmiş sürümü ise, robotlarda denenmiş.
Bilmece : Testin orjinalinde, bir kral yeni vezirini seçmek için ülkedeki en zeki üç adamı huzuruna çağırır. Kral, yarışmacıların kafasına mavi ya da beyaz bir şapka koyar. Ardından ayağa kalkarak şapkasının rengini bilebilecek ilk adamı yeni veziri yapacağını ve içlerinden en az bir kişinin mavi şapka taktığını söyler. Adamların her biri karşısındaki kişinin şapkasını bir kereliğine görür görür ve gözleri kapanır. Konuşmak da yasak olduğundan mantık yürütmek gerekiyor.
Benzer bir vezir testini 3 robota uygulayan araştırmacı, 2 robotun konuşma yeteneğini kapatmak için kafalarına dokundu(aptallık hapı ) ve 3. robota dokunuyormuş gibi(plasebo etkisi) yaptı. Robotlara “Hangi hapı aldınız? “, diye sordu Bir süre sessizlikten sonra robotun biri kalktı ve “Bilmiyorum” dedi. Sonrasında ise robot sanki bir öğrenci gibi kalkarak elini kaldırdı ; “Pardon şimdi biliyorum. Aptallık hapı almadığımı kanıtlayabilirim,” dedi.
Burada oldukça sıra dışı bir durum yaşandı. Robot hapı almadığını fark ederek, ben almadım diyor. Yani kendinin farkına varıyor. Eğer bu iddia gerçekse, ilk kez bir robot bilincinin farkına varmış oluyor. Daha öncesinde de bir yazılım Alan Turing yani yapay zeka testini geçmişti.
Bilmecenin cevabı:
Burada bir mavi şapka olduğunu varsayarsak, mavi şapkalı kişi iki beyaz şapka görür. Bu nedenle kral vezirin kendi şapkasını mavi yapmıştır. Eğer bir mavi bir beyaz şapka varsa bilemez. Gözlem yapması gerekir. Hemen cevap veremez. Fakat kralın sınıflandırmasına aykırıdır bu bu nedenle en azından 2 mavi şapka olmalıdır.
Eğer iki mavi şapka varsa, mavi şapkalılar 1 mavi 1 beyaz şapka görür. Bu nedenle yalnız olamayacakları anlayarak, en azından iki mavi şapka olacağını bilirler. Bunu anlayan mavi şapka giydiğini bilir. Buna rağmen beyaz iki mavi şapka görürse hemen gözlemlerinden bir sonuç çıkaramayabilir. Bu senaryoda da adil olmak gerektiğinden , 3 mavi şapka olması gerekir.
Bunlara tümevarım bilmeceleri deniyor.
Kaynaklar :
http://shiftdelete.net/robot-kendi-varliginin-farkina-vardi-62406
http://www.cnet.com/news/cute-robot-politely-shows-self-awareness/
