Nörologlar yani sinir bilimciler bir beyin tarayıcısına yerleştirilen deneklerde vücut dışı bir illüzyon yaratmayı başardılar. Sonra, denekleri bir odanın farklı yerlerine ‘perceptional’ yani algısal olarak ışınlamak için bu illüzyonu kullandılar ve vücudun kendini algıladığı lokasyonun, spesifik beyin bölgelerindeki aktivite modelleri gözlenerek çözülebildiğini gösterdiler.
Resimde gördüğünüz beden dışı pozisyonlarından görsel bir perspektif.
Bir kişinin kendi bedeninin içinde bulunma hissi bir insanın düşünebileceği kadar aşikar değil. İsveç Karolinska Enstitüsü’nde yapılan yeni bir çalışmada, nörologlar bir beyin tarayıcısına yerleştirilen deneklerde beden-dışı bir illüzyon yarattılar. Sonra, denekleri bir odanın farklı yerlerine ‘perceptional’ yani algısal olarak ışınlamak için bu illüzyonu kullandılar ve vücudun kendini algıladığı lokasyonun, spesifik beyin bölgelerindeki aktivite patternleri gözlenerek çözülebildiğini gösterdiler.
Bir bedene sahip olma ve uzayda bir yerde lokalize olma duyusu son derece önemlidir. Bize çocuk oyuncağı gibi gelse de beynimiz için bu; bedenimizin dış dünyaya nazaran nerede bulunduğunun kesin algısını sürdürmek amacıyla, farklı duyularımızdan gelen bilgilerin kesintisiz entegrasyonunu gerektiren aşırı derecede karmaşık bir görevdir. 2014 Nobel Tıp (Fizyoloji) ödülüne layık görülen çalışmada sıçanlarda beynin spesifik bölgelerinde GPS-benzeri ‘mekan hücreleri’ bulunduğu ve bu hücrelerin sıçanın odanın neresinde bulunduğunu işaret ettiği gösterilmişti. Ancak bugüne kadar insan beyninin uzayda biyerlerde bir bedene sahip olmanın algısal deneyimini nasıl şekillendirdiği bir bilinmez olarak kaldı.
Current Biology “Güncel Biyoloji” dergisinde yayımlanan yeni bir çalışmada bilim adamları bir beyin tarayıcısına yerleştirilen 50 sağlıklı katılımcıda bir beden dışı illüzyon oluşturdular. Bu deneyde, katılımcılar kafalarına ekran monte edilmiş başlıkları giydiler ve odanın başka bir yerinden kendilerini ve beyin tarayıcıyı izlediler. Bu yeni görsel perspektifte katılımcı başka birinin vücudunu ön planda görüyor, arka planda ise beyin tarayıcı ve içerisinden çıkardığı başını görüyor. Gerçek bir illüzyonu temin etmek için bilim adamları katılımcının bedenine bir cisimle dokunuyor, senkronize olarak da özdeş dokunuşlar katılımcının gördüğü yabancının bedenine de uygulanıyor.
‘Beyin saniyeler içinde, yeni perspektiften dokunma ve görsel duyu girdilerini birleştiriyor ve katılımcının bedeni dışında başka birinin bedeninde ve onun lokalizasyonunda bulunmasıyla bir illüzyon meydana geliyor.’ diyor çalışmanın baş yazarı Arvid Gutersdam.
Çalışmanın en önemli aşamasında, bilim adamları beden dışı illüzyonu kullanarak katılımcıları odanın başka yerlerine algısal olarak ışınladılar. Ardından model tanıma teknikleri kullanarak beyin aktivitesini analiz ettiler ve algısal self-lokasyonun(kendinden yerbildirim) beynin temporal ve parietal loblarındaki spesifik bölgelerinden çözülebildiğini gösterdiler. Üstelik, bilim adamları bu modellerden gelen veri içeriği ile katılımcının spesifik bir beden dışı pozisyonda bulunduğuna dair algısındaki canlılığı arasında sistematik bir ilişkiyi ispat etmeyi başardı.
‘Uzayda bir yerde bir bedene sahip olma hissi dış dünyamızla olan etkileşimimiz için temel bir duyu ve insanın öz bilinci için esas bir yer teşkil ediyor,” diyor Arvid Gutersdam. ‘Çalışmalarımızın sonuçları, uzaydaki varlığımızın algısal deneyimini şekillendiren beynin bölgelerini karakterize eden ve gösteren ilk çalışma olduğu için önemlii’ diyerek ekliyor.
İnsanların algısal self-lokasyonlarının çözümlenebildiği bir diğer beyin bölgesi de Nobel ödüllü ‘mekan hücreleri’nin bulunduğu bölge olan hippokampüs.
‘Bu bulgular biraz ilginç, çünkü öyle görünüyor ki; mekan hücreleri sadece navigasyon ve hafıza çözümlemeyle ilişkili değil, ayrıca kişinin uzaydaki bedeninin bilinçli deneyimini geliştirmesi için de önemli.’ diyor nöroloji bölümü başkanı Prof. Henrik Ehrsson.
Kaynak :http://www.sciencedaily.com/releases/2015/04/150430124107.htm
- Arvid Guterstam, Malin Björnsdotter, Giovanni Gentile & Henrik Ehrsson.Posterior Cingulate Cortex Integrates the Senses of Self-location and Body Ownership. Current Biology,, 30 April 2015 DOI:10.1016/j.cub.2015.03.059
