Tıp biliminde bilinen hastalıkların çoğunda ‘’yaşlanma’’ genelde olumsuz bir faktör olarak görülüyor; hücre biyokimyası dahil çoğu sistemin zamanla hasara uğradığı ve çeşitli hastalıkların meydana geldiğini biliyoruz. Yaşlanma dahil çoğu hastalığın zemininde de oksidatif stresin yarattığı durum söz konusu. Oksidatif stres, reaktif oksijen türlerinin üretilmesiyle biyolojik bir sistemin reaktif ara ürünleri kolayca detoksifiye etme (zehirsiz hale getirme) ya da oluşan hasarı onarma yeteneği arasındaki bir dengesizliği belirtir.
Yapılan yeni bir çalışmayla, yaşlanmanın olumlu bir faktör olabileceği gösterildi ki bu bilim insanları için oldukça şaşırtıcı bir sonuç oldu. Araştırmacılar, yaşlanma sürecinde damar duvarlarının oksidatif stres karşısında aldığı zararları adapte ederek azaltabildiğini gösterdi. Yani yaş burada olumlu bir faktör olmuş oluyor.
Oksidatif stresin hipertansiyon, diyabet, bazı kanserler, kalp hastalıkları, Alzheimer ve yaşlanma ile ilişkilendirilmiş diğer hastalıklarla bağlantısı bulunmakta.
Oksidatif stres ürünleri hücre DNA’sına, lipit ve protein içeriğine zarar vermektedir. Bu zarar görmenin karşısında engelleyici faktörler de bulunmaktadır. Burda büyük bir denge söz konusu. Denge ne zaman olumsuza kayarsa orada patolojik süreçler hızla gelişmeye başlıyor ve sağlık olumsuz etkileniyor.
The Journal of Physiology isimli dergide yayınlanan çalışmaya göre; Kolombiya’daki Missouri üniversitesindeki bilim insanları farelerde yaşlanma sürecinin, oksidatif strese karşı nasıl önemli bir koruyucu faktör olduğunun testini tanımlayabildiler. Çalışmada sağlıklı yaşlanma sürecinin, oksidatif stresin kan damarlarının üzerinde oluşturduğu zararlara karşı koruyucu bir özellikte olduğu gösterilmiş.
Fizyoloji ve farmakoloji profesörü Steven Segal: ’’ROS olarak adlandırdığımız reaktif oksijen türleri hücre fonksiyonlarını kontrol etme konusunda oldukça önemli, düzeyi artınca oksidatif stres oluşmakta ve bu da hücre büyüme ve sentez fonkssiyonunda önemli problemler yaratabilmektedir.’’ cümlesini kullandı.
Oksidatif Stres Genç Farelerin Damar Duvarında Anormal Düzeyde Kalsiyum Birikimine Neden Oluyor
Yaşlanmanın, oksidatif stresin damar duvarındaki etkilerini gözlemleyebilmek için inceleme materyali olarak farelerdeki endotelium ve damar direncini kullanmışlar. Bu damarlar, dirençlerini ayarlayarak doku veya organa gidecek kan miktarını ve tansiyon durumunu regüle edebilmektedir.
Ekip, çalışmada 4-24 aylık erkek fareleri kullanmışlar ve bu yaş düzeyi insanlarda 20’li ve 60’lı yaşlara karşılık gelmekte.
Çalışmadan ilk olarak elde edilen bulgu, dinlenme durumunda oksidatif stresin görülmemesi olmuş. Daha sonra hidrojen peroksit ortama eklenerek oksidatif stres oluşturulmuş. 20 dakikalık oksidatif stres sonucunda genç farelerin damar duvarında yüksek miktarda kalsiyum birikimi gözlenmiş ama yaşlı farelerde böyle bir durum gözlenmemiş.
‘’Bu buluşumuz önem taşıyor.’’ diyen profesör Segal konuşmasına ‘’kalsiyumun artışı, hücrelerin zarar görmesi anlamına gelir ’’ dedi.
Testler sonucunda, 60 dakikalık oksidatif stresin genç farelerde yaşlı farelere oranla endotelium hücrelerini daha fazla öldürdüğünü gösterebilmişler.
Prof. Segal, yaptıkları çalışmanın sonuçlarının kendileri için de sürpriz olduğunu dile getiriyor. Çünkü bilinenin aksine yaşlanma faktörü damar duvarını ve dolayısıyla hücreleri oksidatif strese karşı koruyucu bir etken olarak görülüyor.
‘’Yaşlanma ile oksidatif stresin etkilerinin nasıl azaltıldığını çözebilmek adına yeni çalışmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bizim yaptığımız çalışma bu konuda sadece kanıt niteliğini oluşturmakta.’’ diyerek mekanizmasının çözülmesi gerektiğini dile getiriyor.
Çalışma, tıp bilimine yeni bir bakış açısı kazandırdı ancak genel sonuçlara ulaşabilmek için zamana ve daha fazla bilgiye ihtiyaç var.
Referanslar:
1)Advanced age protects microvascular endothelium from aberrant Ca2+influx and cell death induced by hydrogen peroxide. Matthew J. Socha, Erika M. Boerman,Erik J. Behringer, Rebecca L. Shaw,Timothy L. Domeier,Steven S. Segal. The Authors. The Journal of Physiology DOI: 10.1113/JP270169.19 MAR 2015
2) University of Missouri-Columbia. (2015, July 21). Blood vessels can actually get better with age: Study finds that arteries adapt to oxidative stress caused by aging. ScienceDaily. Retrieved July 24, 2015 from www.sciencedaily.com/releases/2015/07/150721124628.htm
3) www.medicalnewstoday.com/articles/297103.php
4) medicine.missouri.edu/news/0284.php