Sorting by

×
AstronomiBilimFizikUzay-Zaman

Samanyolu’nun Merkezindeki Karadeliğin Yörüngesinde Dönen Sıcak Gaz Kabarcığı Bulundu

Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizgesi Teleskoplarını (ALMA) kullanan gökbilimciler gökadamızın merkezindeki kara delik Sagittarius A*’nın yörüngesinde “sıcak bir bölgeye” dair işaretler buldu. Bulgular süper kütleli kara deliğin bilinmeyen ve aktif ortamını daha iyi anlamamızı sağlayacak.

“Sagittarius A*’nın etrafında dolanan sıcak gaz kabarcığının yörüngesi Merkür gezegenine benzer boyutlarda, ancak tam bir turunu sadece 70 dakikada tamamlıyor. Bunun olabilmesi için gazın hızının ışık hızının % 30’u gibi akıl almaz bir büyüklükte olması gerekiyor!” diyor bugün Astronomy & Astrophysics’te yayımlanan araştırmaya liderlik eden, Almanya, Bonn’daki Max Planck Radyo Gökbilim Enstitüsü’nden Maciek Wielgus.

Gözlemler Olay Ufku Teleskobu (Event Horizon Telescope- EHT) İş Birliği’nin kara delik görüntüleme kampanyası sırasında Şili’deki And dağlarında bulunan ALMA ile gerçekleştirildi — Avrupa Güney Gözlemevi’nin (ESO) ortağı olduğu bir radyo teleskop dizgesi. 2017’de EHT aralarında ALMA’nın da bulunduğu dünya genelindeki sekiz radyo teleskobu birbirine bağlayarak Sagittarius A*’nın yeni yayınlanan ilk görüntüsünü elde etti. EHT görüntüsünü kalibre etmek için EHT İş Birliği üyeleri Wielgus ve arkadaşları Sagittarius A*’nın EHT gözlemleriyle eş zamanlı olarak kaydedilen ALMA verilerini kullandı. Ekibi şaşırtan şey kara deliğin doğasına dair gizli kalan ip uçları daha çok ALMA ölçümleriyle ortaya çıkarılması oldu.

Gökadanın merkezinden yayılan bir patlama ya da X-ışın enerji parlamasının NASA’nın Chandra Uzay Teleskobu ile tespitinden hemen sonra şans eseri bazı gözlemler yapılabildi. X-ışın ve kırmızı ötesi teleskoplarla daha önce gözlenen bu tür parlamaların, “sıcak bölgeler” denilen, kara deliğe çok yakın ve hızlı bir yörüngede bulunan sıcak gaz kabarcıkları olduğu düşünülüyor.

Gerçekten yeni ve şaşırtıcı olan şey ise bu parlamaların uzaklığı nedeniyle açıkça Sagittarius A*’nın sadece X-ışın ve kırmızı-ötesi gözlemlerinde görülmesidir. Burada ise ilk kez radyo gözlemlerinde yörüngedeki sıcak bölgelerin varlığına dair güçlü işaretleri görüyoruz,” diyor Polonya, Nikolas Kopernik Gökbilim Merkezi ve ABD Harvard Üniversitesi Kara Delik Girişimi üyesi Wielgus.

Belki de kırmızı ötesi dalga boylarında tespit edilen bu sıcak bölgeler aynı fiziksel olayın göstergesidir: kırmızı-ötesinde görüntülenen sıcak bölgeler soğudukça daha uzun dalga boylarında görünür hale geliyorlar, aynı ALMA ve EHT tarafından gözlendiği gibi,” diye ekliyor çalışmaya katılan Hollanda, Radboud Üniversitesi’nden doktora öğrencisi Jesse Vos.

Parlamaların Sagittarius A*’ya oldukça yakın görüngede dolanan çok sıcak gazdaki manyetik etkileşimlerle ortaya çıktığı uzun süredir düşünülmekteydi ve yeni bulgular bu fikri destekliyor. “Şimdi bu parlamaların manyetik kökeni için güçlü bir kanıt bulduk ve gözlemlerimiz bu sürecin geometrisi hakkında bize ipucu sağlıyor. Bu olaylara dair teorik çıkarımlarda bulunabilmek için yeni verilerin oldukça yardımı oluyor,” diyor Radboud Üniversitesi’nden eş-yazar Monika Mościbrodzka.

This image sBu görüntü, Samanyolu’na bakan Atacama Büyük Milimetre/milimetre-altı Dizisi’ni (ALMA) ve galaktik merkezimizdeki süper kütleli kara delik Sagittarius A*’nın yerini gösteriyor. İşaretli alanda vurgulanan, Event Horizon Telescope (EHT) Collaboration tarafından çekilen Yay A* görüntüsüdür. Şili’deki Atacama Çölü’nde bulunan ALMA, EHT dizisindeki tüm gözlemevleri arasında en hassas olanıdır ve ESO, Avrupa Üye Devletleri adına ALMA’nın ortak sahibidir. Telif: ESO/Joseph Francis ( josefrancisco.org ), EHT Colloboration

ALMA’yı kullanan gökbilimciler kara deliğin manyetik alanını açıklamak için Sagittarius A*dan yayılan kutuplanmış radyo ışınımlarını araştırıyor. Ekip bu gözlemleri teorik modellerle birlikte kullanarak sıcak bölgenin oluşumu ve gömülü olduğu bölge ile Sagittarius A*’nın çevresindeki manyetik alan hakkında daha fazla şey öğrenmeye çalışıyor. Bulguları önceki gözlemlere göre bu manyetik alanın şekli hakkında daha güçlü bilgiler sağlarken, kara deliğimizin doğası ve çevresindekiler hakkında gökbilimcilere yeni fırsatlar sunuyor.

Gözlemler ESO’nun Çok Büyük Teleskobu (VLT) üzerindeki GRAVITY aygıtı ile kırmızı-ötesinde yapılan önceki keşiflerin bazılarını onaylar nitelikte. GRAVITY ve ALMA ile alınan veriler parlamanın kara deliğin etrafında, gökyüzünde saat yönünde ve ışık hızının % 30’una yakın hızlarda dolanan, yörüngesi karşıdan görülecek şekilde hizalanmış sıcak bölgeden kaynaklandığını göstermektedir.

Gelecekte hem GRAVITY hem de ALMA ile çoklu dalga boylarında yapılacak ortak gözlemler sayesinde çeşitli frekanslarda sıcak bölgeleri takip etmeyi başarabiliriz — böyle bir çabanın başarıya ulaşması Gökada merkezindeki parlamaların fiziğini anlama yolunda gerçek bir atılım olacaktır,” diyor çalışmanın eş-yazarlarından, İspanya València Üniversitesi’nden Ivan Marti-Vidal.

Ekip yörüngedeki gaz kümelenmelerini EHT ile doğrudan ve kara deliğe daha yakın konumlarda gözlemeyi ümit ederek onun hakkında daha fazla şey öğrenmek istiyor. “Belki de bir gün Sagittarius A*’da neler olup bittiğini ‘biliyoruz’ diyecek kadar rahat olacağız,” diyor son olarak Wielgus.

https://www.eso.org/public/turkey/news/eso2212/?lang

Daha Fazla Göster

Oğuz Sezgin

Bir bilim sever ve kimyager olarak, internetteki Türkçe kaynak eksikliği görerek Gerçek Bilim’i 2012'de kurdum. Bu sitede gördüğünüz pek çok bilim ve teknoloji haberini ciddi kaynaklardan toplayarak sizin için araştırıyor, çeviriyor ve derliyorum. Gerçek Bilim'deki diğer yazarlar ve ben, her gün baş döndürücü şekilde gelişen bilim ve teknoloji haberlerini size aktarmaktan kıvanç duyarız.

İlgili Makaleler

Bir Yorum

  1. Geri bildirim: Samanyolu’nun Merkezindeki Karadeliğin Yörüngesinde Dönen

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

*

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Başa dön tuşu