En yakın kara deliğin fotoğrafını bile çekmek için Dünya büyüklüğünde bir gözlemevi gerekiyor. Astronomide insanları cezbeden devasa bir galaksi, ya da rengarenk bir nakış gibi işlenmiş bir bulutsu olabilir. Fakat evrende bazı şeylerin fotoğrafını öyle kolay çekemezsiniz.
Oyun bozan bir dış gezegen birkaç ışık yılı uzakta U şeklinde bir ışığa sahip olabilir. Tabi kara delikler doğaları gereği bizim görebileceğimiz bir ışık yaymazlar. Kara delik problemi oldukça tuhaf , çünkü ne ışık yayan ne de yansıtan bir şeyi göremezsiniz. Fiziksel olarak imkansız gibi bir şey. Fakat kara delikler büyük miktarda gaz türbülansı ve yüksek enerji materyalle parlak bir ışık saçarlar. Örnek verecek olursak M 87 ‘nin devasa jetleri gibi.
Dünya büyüklüğünde teleskop
Alınan bazı ölçümlere göre Samanyolu’nun merkezindeki en yakın Sagittarius A* (A yıldızı) en gürültülü kara deliktir. Belki de onun kalbinin gerçek fotoğrafını çekmek üzereyiz.Şimdi sıkı durun , bizden biri yani bir Türk bilim insanı Feryal Özel kara deliğin fotoğrafını nasıl çekebileceğimizi biliyor. Arizona Üniversitesi’nde Astrofizik Profesörü Feryal Özel Amerikan Astronomi Topluluğu ‘nun toplantısında Event Horizon (Olay Ufku) Teleskopu’nun yeteneklerini sundu. Bu teleskop kara deliğin en derin bölgelerinin fotoğrafını çekebilecek. Olay ufku adı verilen nokta kara deliklerde geri dönülmez nokta olarak biliniyor. Bu ufku geçen bir madde artık geri dönemez.
Feryal Özel BBC’ye verdiği demeçte ; “Neredeyse istediğimiz seviyeye ulaştık . Enstrümanların aşama aşama uygulandı. Alıcılar yerleştirildi ve teorik çalışma yapıldı,” dedi.
Fakat Sgr A* gibi en yakın karadeliği bile görüntülemek , ayın yüzeyine DVD’ler dağıtmaya benziyor. İşte bu yüzden bunu gerçekleştirmek için Dünya büyüklüğünde bir teleskop inşa etmek gerekiyor. İşte Feryal Özel ve ekibi tam da bunu yapıyor.
“Milyonlarca simülasyon çalıştırdık, gazın farklı konfigürasyonlarını ele aldık. Bütün durumlarda olay ufkunun 1,3 mm’lik dalga boyuna ayarlanarak olay ufkunun görülebileceğini düşünüyoruz. Halka şeklinde değil de, hilal şeklinde olacağını düşünüyoruz,” diyor Prof. Özel.
Kara deliğin kütlesi çekirdekte yoğunlaşmıştır. Samanyolu’nun merkezindeki Sgr A* kara deliğin kütlesinin güneşin 2,5 milyon katı kütleye eşdeğer olduğu tahmin ediliyor.
Tekilliğin silüeti
İnterferometre tekniği adı verilen işlemle dünyanın etrafındaki teleskoplar birbirine bağlanarak dev sanal bir çanak oluşturuluyor. Bu sayede milimetrelik dalga boylarına bakarak, kara delikten çıkan materyal akışının onun merkezinde görülebilir.
Bu tarzda bir çözünürlük ancak Sgr A* gibi en yakın kara deliklerde mümkün olabilir. Fakat teleskoptan elde edilecek bilgiler muhteşem bir görüntü sağlamasa bile, diğer kara deliklere de ışık tutacaktır.
Bu veri araştırmacılar kara deliklerin etrafında akan maddeleri anlamada ve hatta Genel rölativiteyi test etme imkanı verecektir.
Kara deliğin tekilliği daima görüşümüzün dışında kalacaktır. Fakat kara deliğin olay ufkunun kalbini bilimsel açıdan incelemek çok büyük kazanç sağlayacaktır. Bu gözlem 2017’nin başlarında devreye girecek. Bakalım Prof. Feryal Özel ve ekibi kara deliğe ilişkin neler bulabilecek?
