Her ne kadar helyum hidrit iyonu, HeH+ , Büyük Patlama sonrası 13,8 milyar yıl önce oluşsa da, insanlığın persfektifinde uzayda kaybolmuştur. Hidrojen ve helyum ilk 2 element olsa da, astro kimyagerlere göre evrenin bu ekstrem doğum koşullarında ilk oluşacak molekül HeH+ olduğu varsayılıyor. İlk olarak Max Planck Enstitüsü’nde Radyoastronomi bölümünde Rolf Güsten tarafında laboratuarda HeH+ elde edildiğinde var olabileceği biliniyordu. Fakat , araştırmacılar ilk kez onun evrende bir nebulada varolduğunu keşfettiler.
“HeH+ varlığına dair kanıt eksikliğinden dolayı oluşumunu ve yıkımını bilmediğimiz bu molekül nedeniyle bazı şüphelerimiz vardı. Artık böyle bir endişemiz kalmadı,” diyor Güsten
Güsten ve arkadaşları SOFIA gözlem uçağındaki terahertzlik spektrometreyi kullanarak gezegensel nebuladaki HeH+ molekülünü saptadı. Aslında sırf bu nedenle Alman terahertz frekansta astronomi alıcısı inşa edildi.
Bilim insanları daha öncesinde titreşimsel kızılötesi spektroskopi ile HeH+ kanıtı bulamamışlardı. Terahertz spektroskopi gibi zor bir alternatifti. Çünkü HeH+ molekülü için dönen alt halinin dalga boyu 149.137µm. Ozon ve su atmosferi bloke ettiğinden stratosfere çıkmak gerekiyordu.
Aynı zamanda karbon hidrojen bağı 149.09µm ila 149.39µm aralığında oluştuğundan çok hassas çalışmak gerekiyordu. İşte ekip çok hassas sensörlerle yüksek çözünürlüğe ulaşmayı hedefledi. Teknolojik geliştirmelerle 2THz frekansta 149.137µm’lik sinyal sonunda yakalandı.
Yapılan bu ilk tespit astronomi toplulukları için büyük önem taşıyor. Sofia’nın diğer uçuşu Haziran’da .Araştırmacılar büyük patlamada zamanda geriye gitmek benzer dalga boylarına bakmaya devam edecek.
Referans:
R Güsten et al, Nature, 2019, DOI: 10.1038/s41586-019-1090-x
