2012 bilim açısından inanılmaz verimli bir yıl oldu. Mars’ a güçlü bir robot bilimci olan Merak(Curiosity) ‘ ı yolladık ve Higgs parçacığını keşfettik. Bunlara ek olarak tıp ve malzeme bilimlerinde de dünyayı değiştirecek inovasyonlar yapıldı. En Büyük Bilimsel Atılımlar 2012 ile bu yılın en büyük buluşlarını ve gelişmelerini gözden geçireceksiniz. İşte size 2012′ de gerçekleşen en büyük 16 bilimsel atılım:
1. NASA’ nın Merak (Curiosity) Gezgini Mars’ a Ayak Bastı
NASA’ nın bir tonluk, altı çeker , nükleer enerjiyle çalışan bilim laboratuarı Merak, 8 aylık milyonlarca kilometrelik yolculuğunun sonunda Ağustos’ un başında Mars’ a başarıyla indi. Roketlerle desteklenmiş iniş kızağı bunu sağladı. Bu şimdiye kadar en gelişmiş iniş sistemi olma özelliğini taşıyor. Curiosity’ nin Sharp dağının sedimentel yapısı üzerine yaptığı analizler sonucunda, Mars’ a geçmişte yaşam bulunabileceği ihtimali üzerinde duruluyor.
2. Yapay DNA Sayesinde Tümüyle Yeni Yaşam Formları Yaratmaya Oldukça Yaklaşıldı
Sentez biyologları tarafından yapılan yapay nükleik asitler “XNA’ lar ” aynı DNA ve RNA gibi kendilerini kopyalarak, onlar gibi davranabiliyor. Hatta bozulmaya karşı da daha dayanıklılar. Yabancı yaşam formları yapımında genetik olarak her şeyi değiştirmek mümkün olabilecek.
3. Bilgisayarlara İlk Kez Resimleri Algılama Öğretildi
Google’ ın gizli X Laboratuvarı’ nda nöral bir ağ geliştirilerek, gerçekten yüzleri tanıyabilen bir bilgisayar geliştirildi. Bunu yapmak için Youtube’ deki milyonlarca resmi birkaç gün inceledi. Böylece bilgisayar farklı resimlerin birleşiminden resimleri algılamayı öğrendi. Bu resimlerden ikisi ise açık bir şekilde insan ve kedi yüzleriydi. Bu gelişme yapay zeka konusunda büyük bir atılım oldu.
4. Denisovan DNA’ sı Homo Sapien Evrimine Işık Tutuyor
Bu yıl uluslarası bilim insanlarından oluşan bir grup yaklaşık 50,000-80000 yıl yaşında ilk insanlardan olan Denisovan’ lardan bir insanın parmak kemiğinin DNA’ sını tüm detayıyla inceledi. Denisovanların
genlerine bakıldığında modern insanlarla nesli tükenmiş akrabalarımız arasında pek çok genetik materyali paylaştığı ortaya kondu. Ayrıca Neanderthaller ile Denisovanlar arasında da pek çok genetik materyal benzerliği var. Modern insanlar Denisovanlar’ ı ayıran şeyse beyin gelişimi ve bilişsel kabiliyeti sağlayan çok küçük bir parça gen seti oldu.
Bu nedenle Homo sapienlerin beyinlerini daha verimli kullandıklarından diğer türlere göre hayatta kalması mümkün. Ayrıca, Denisovan DNA’ sı sayesinde Neanderthaller ve Denisovanların nerede yaşadığını, Homo Sapienlerin Afrika’ dan göçmelerinden çok önce nasıl göçtüklerini anlamış bulunduk.
5.Fizikçiler Uzun Süreden Beri Aranılan Higgs Bozonunu Tespit Ettiler
40 yıldır tartışılan ve varlığı kanıtlanmayı bekleyen higgs bozonu 4 Temmuz’ da tespit edildi. Fizikçiler CERN’ de LHC(Large Hadron Collider Büyük Hadron Çarpıştırıcısı) ‘ nda yaptıkları deneyler sonucunda Higgs bozonunu tespit ettiler. Böylece Standart Model’ de eksik parça tamamlanmış oldu.
Stephen Hawking bu parçacığın bulamayacaklarına dair fizikçilerle 100 dolarına iddiaya girse de bu sefer kaybetti. Bu teori için yapılan araştırmalar sürdükçe bu teorinin ne kadar derinleşip, kompleksleşeceğini zaman ve parçacık hızlandırıcılar belirleyecek.
6. ENCODE (DNA ansiklopedisi) Yayınlandı .
Genetik biliminde insan genomunun yayınlanmasından bu yana gerçekleşen en büyük mihenk taşı ENCODE yani DNA Elementleri Projesi oldu. 30 farklı bilimsel yayının birleşmesiyle basılan bu ansiklopedide sadece genomun bölümlerini değil aynı zamanda bu bölümlerin gerçekten ne işe yaradıkları da ortaya kondu. DNA dizilimi gen düzenlemesinden, hastalıklara hatta insanın ağırlığının bile düzenlemesine neden oluyor.
7. Araştırmacılar Tümüyle Kök Hücrelerden Bir Memeli Yaratmayı Başardı
Kyoto Üniversitesi’ den araştırmacılar yumurtadan alınan kök hücreleri kullanarak tarihte ilk kez bir fare yaratmayı başardılar. Bununla beraber kök hücre rejeneratif teknolojilerle anne babaya ihtiyaç duymadan insan doğumunun ne kadar etik olabileceğine dair tartışmalar devam ediyor.
8. Bu Elektronik İmplant Vücutta Çözülebiliyor
Eylül’ de bilim insanları vücutta görevini yerine getirdikten sonra, birkaç saat ila birkaç gün hafta içinde tümüyle vücutta çözünerek atılabilen yeni bir elektronik implant duyurdular. Ayrıca bu şekilde çevre dostu yok olabilen telefonlar da yapılabilecek.
9. Uzay Seyahatleri Özelleştirilmeye Başladı
Ekim 2012’ de ilk ticari kargo Uluslararası Uzay İstasyonu’ nda yörüngeye oturdu. Düzinelerce destek ekipmanı taşıyan roket NASA ile mega bir kontrat imzalayan firma sayesinde oldu.
Kaliforniya kökenli SpaceX şirketi yörünge bir laboratuvar yolladı.
Uzay mekiği 454 kg gelen deney malzemeleri ve diğer değerli ekipmanları uzay istasyonuna taşıdı. Dünyadan öğrencilerin hazırladığı özel ekipmanlar ve ayrıca -300 dereceye kadar soğutan özel bir buzdolabı da gönderilenler arasında. Ayrıca istasyonda bulunan 3 kişiye de nezaketen dünyadan çikolata-vanilyalı dondurma gönderildi.
Roket insansız olarak yollandı. Roket Dragon kapsülünü yörüngeye yerleştirerek, NASA SpaceX firmasıyla 12 kargo görevi için 1.6 milyar dolarlık anlaşma imzaladı. SpaceX firmasının sahibi aynı zamanda PayPal’ ında kurucu ortağı olan Ellon Musk.
10. İklim Dengesi Bozulunca , İnsanlar Global Isınmayı Dikkate Almaya Başladı
Arktik(Kuzey Kutbu) buzulu seviyesi, 2012 Eylül ayında bütün zamanların en düşük seviyesine düştü. 1,250,000 kilometrekarelik düşüş oldukça dramatik karşılanıyor. Her geçen ay eşi benzeri görülmemiş sıcaklık değişimleri tespit ediliyor. Temmuz ayı Amerika tarihinde görülen en sıcak ay olarak tespit edildi. Aynı zamanda kuraklık, orman yangınları ve fırtınaların sayısında rekor artış gözlendi. Bloomberg Businessweek global ısınma karşıtları aptal olarak ilan etti ve hatta bunların bile artık global ısınma inanmaya başladıkları belirtiliyor. Bu yıl Petermann Buzul’ unda ilk % 99 erime olmuştu.
11. Farelerde Otizm Semptomları Tersine Çevrildi
Her yıl oldukça gizemli bir hastalık olan otizmi tetikleyen mekanizmalar hakkında pek çok şey öğreniyoruz. Bu yıl yapılan araştırmayla çoğu insanlarda otizmin nasıl geliştiği ve bir gün gen terapisiyle tersine çevrilebileceği hedefleniyor. Genetik mutasyonla otizmli yapılan farelerde semptomu proteinleri kullanarak semptomu nasıl tersine çevirebileceği gösterildi. Bu aslında tedavi amaçlı değil , otizmin nasıl başladığını anlamanın yolunu bulmaya yarayacak.
12. Çalışan Bir Traktör Işın Yapıldı
Bessel ışınları sayesinde minik silika küreler lazer kaynağına doğru hareket ettirildi. Bessel ışınları normalde sadece teoride kalan bir olayken bugün gerçekleştirilmiş oldu. Bu sadece bu ışına doğrultulan cisim hareket ettirilebilecek. Bu ışın sayesinde göktaşları aynı bir traktörle çekilir gibi yörüngesinden saptırılabilecek.
13. Dünyanın En Gelişmiş Doğum Kontrol Yöntemi Bulundu
Washington Üniversitesi’ nden Kim Woodrow ve öğrencileri elektrikle nanometre büyüklüğünde bükümlü kumaş fiberleri üreterek, istenmeyen gebelikler ve HIV (Aids) gibi bulaşıcı hastalıkları önlemenin yolunu buldu. Bu fiberler kolayca çözülerek ilaç salınımı yapıyor.
Çok amaçlı olan bu araştırma, PLoS One dergisinde yayınlanarak kamuya açıldı.
Bu fiberlerden tasarlanan ağlardan diyafram veya servikal kapak benzeri bir fiziksel bariyer ya da hızla çözülebilen vajinal kontraseptif film yapılarak vajinaya kolaylıkla yerleştirilebiliyor. Bu filmler nemle birleştirdiğinde aynı nefes tazeleyici stripler gibi eriyerek, gebelik önleyici olarak kullanılabiliyor.
14.Dünya’ nın En Geniş Kapsamlı Yüz Nakli Gerçekleştirildi
Daha önce de pek yüz nakli yapılsa da bu kez tümüyle bir yüzün nakli gerçekleştirildi. Daha önce bir silah kazasında yüzünün büyük kısmını kaybeden kişiye tümüyle bir yüz nakli yapılarak birkaç gün içinde hareketi sağlandı. Böylece estetik açıdan sıkıntı çeken pek çok kişi için umut ışığı doğdu.
15. Güneş Sistemi’ nde Tahmin Edilenden Daha Fazla Su Bulunuyor
Ay’ da, Mars’ ta su bulunabileceğine dair ciddi kanıtlar var. Ayrıca Jüpiter’ in uyduları Europa ve Merkür’ de su bulundu. Satürn’ ün uydusu Titan’ da bir dere bulunsa burada akanın su değil, soğuk nedeniyle sıvı metan ve etan aktığı düşünülüyor. Güneş sisteminde su bulunması yaşamın kurulması ve uzay araçlarının yakıtları için (hidrojen) hayati önem taşıyor.
16. Elektrik Üreten Bir Virüs Üretildi
Belki de bir gün dizüstü bilgisayarınızı sadece klavyeye bir şeyler yazarak şarj edebileceksiniz. İşte bunu yapmak için M13 virüsüne ihtiyacınız var. M13 ‘ ün sırrı ise piezo etkisinden geçiyor. Kristal benzeri yapılar (veya virüsler ) sıkıştırıldığında az miktarda da olsa güç üretiyorlar. M13 ‘ den yapılan ince ve şeffaf filmler klavye benzeri yerlere döşenirse, yaptığınız ne ufak bir basınç bile elektrik üreterek aygıtlarınızı şarj edebilir. Ya da cebinizde sağa sola dokunan telefonunuz ya da şarj aletiniz elektrik üretebilir. Ayrıca bu virüs sadece bakterileri etkiliyor ve insanlara zararlı değil.
En Büyük Bilimsel Atılımlar 2012 haberi, umarım 2013′ de de daha iyi haberlerle devam eder. Herkese iyi yıllar dilerim.
Kaynak: http://io9.com/5971542/the-biggest-scientific-breakthroughs-of-2012
