Dünya yaşlandıkça , yaşlılığa bağlı bilişsel bozukluklar da artmaktadır. Her yıl dünyada 10 milyondan fazla bunama vakası gözlenmektedir. Geçtiğimiz yıl yayınlanan bir araştırmada sadece Amerika’da bunama teşhisi konulan hastaların %13’ünün yanlış teşhis olabileceği ve bu durumun tedavi edilebilir olduğu belirtiliyor.
Karaciğer kaynaklı bilişsel bozukluk, hepatik ensefalopati siroz hastalarının % 40’dan fazlasını etkiliyor. Hepatik ensefalopati durumunda gerçekleşen beyin hasarını , demanstan ayırmak oldukça zordur.
Virginia Commonwealth Üniversitesi’nden hepatolog Jasmohan Bajaj , Temmuz 2024’te yaptığı açıklamada, “Sağlık hizmeti sağlayıcıları demans ile tedavi edilebilen hepatik ensefalopati arasındaki bu potansiyel örtüşme konusunda bilinçlendirilmelidir” dedi.
Karaciğerlerimiz, kandaki kimyasalları filtrelemekten ,sindirime yardımcı olmaya kadar vücudumuzdaki çoğu kimyasalın seviyesini düzenler.
Alkolün karaciğere zarar veren iyi bilinen etkilerinin yanı sıra, karaciğer için diğer riskler arasında hepatit virüsü, yüksek kolesterol, obezite ve diyabet, stres ve yaşlanma yer alır. Ancak yeterince erken yakalanırsa ve doğru tedavi ile karaciğerlerimizdeki hasar tersine çevrilebilir.
Bunların çoğu diyet ve davranış değişiklikleriyle hafifletilebilir ve ufukta daha fazla potansiyel ilaç tedavisi de bulunmaktadır.
Aslında hepatik ensefalopati tedavisi, bunama teşhisi konmuş en az iki hastada bilişsel bozuklukları gidermiştir.
Hastalardan birinin eşi, hafıza kaybı, düşmeler, titremeler ve halüsinasyonların hepsi çözüldükten sonra “O farklı bir insan!” diye belirtiyor.
Fareler üzerinde yapılan yeni bir çalışma, yeterince erken yakalanırsa yaşlanmanın karaciğer üzerindeki etkilerinin bile geri döndürülebilir olabileceğini öne sürüyor.
Duke Üniversitesi’nden hepatolog Anna Mae, “Yaşlanmanın alkolik olmayan karaciğer hastalığını şiddetlendirdiğini gösterdik ve biz bu etkiyi azaltarak hasarı tersine çevirebiliriz. İyileşmek için asla çok yaşlı değilsiniz,” diyor.
2024 yılında yapılan daha önceki bir çalışmada, Bajaj ve meslektaşları 2009 ve 2019 yılları arasında demans teşhisi konan 177.422 ABD gazisinin tıbbi kayıtlarını inceledi.
Bunların hiçbirine karaciğer hastalığı teşhisi konulmamıştı, ancak ekip yüzde 10’undan fazlasının karaciğer skarlaşmasını ölçen bir indeks olan yüksek fibroz 4 (FIB-4) skorlarına sahip olduğunu, yani siroz olma ihtimallerinin çok yüksek olduğunu tespit etti.
Yeni çalışmada, Virginia Commonwealth Üniversitesi biyoistatistikçisi Scott Silvey, Bajaj ve meslektaşları, daha önceki sonuçların genel ABD nüfusunu yansıtıp yansıtmadığını görmek için bu incelemeyi ulusal bir veri tabanından gazi olmayan 68.807 hastanın tıbbi kayıtlarıyla tekrarladı.
Şaşırtıcı bir şekilde, bu popülasyonda yüksek FIB-4 skorlarına sahip daha da fazla hasta bulundu – neredeyse yüzde 13.
Silvey ve ekibi, “Yüksek FIB-4’ün yaygınlığı ve belirleyicileri, yüksek FIB-4 grubunda beyaz olmayan hastaların daha büyük bir oranı da dahil olmak üzere çarpıcıdır” diye açıklıyor.
“Bu eşitsizliklerin arkasındaki spesifik faktörleri incelememiş olsak da, hem demans bakımında hem de komorbidite bakımında tedaviye veya tıbbi bakıma erişim eksikliği katkıda bulunabilir.”
Karaciğerlerimiz arızalanmaya başladığında, böbrekler, pankreas ve kalp dahil olmak üzere vücudumuzdaki diğer dokuların yanı sıra beynimizi de strese sokar. Dolayısıyla karaciğer sağlığımıza öncelik vermek mantıklıdır.
Bajaj, “Demans ve karaciğer sağlığı arasındaki bu önemli bağlantı, hastaların bilişsel gerilemeye katkıda bulunan potansiyel olarak tedavi edilebilir faktörler açısından taranmasının önemini vurgulamaktadır” dedi.
Bu araştırma The American Journal of Medicine dergisinde yayımlandı
.
