Uçakların Arkasında Bıraktığı Beyaz İz Ne Anlama Geliyor?

Herhalde hepimiz gökyüzünde beyaz bir iz bırakarak uçaklar görüp, bunun ne anlama geldiğini merak etmişizdir. Hatta bir çoğunuz hava tahmin uçakları olduğunu duymuş olabilirsiniz. Aslında bu genelde yanlış bilinen bir bilgidir.

Peki Uçaklar Ardında Neden Beyaz Duman Bırakır ?

Uçaklar 26 bin fit(7,92 km) ya da daha yüksekten uçtuğu zaman, bu yükseklikte hava çok soğuktur. Uçak motorlarından çıkan sıcak hava , bu soğukla birleşince yoğunlaşarak beyaz bir iz bırakır. Aslında araba egzozlarından çıkan buhar da benzer şekilde yoğunlaşarak , beyaz bir duman çıkarabilir.

Uçakların egzozlarından çıkan bu buhara kuyruk izi ya da diğer bir teknik tabirle contrail(condensation trail-yoğunlaşma izi) de denir. İşte 25-26 bin fit yükseğe çıkıldığında hava -40° C hatta -50° C’ye kadar soğuyabilir. İşte bu durumda egzozdan çıkan sıcak gaz , su buharını ufak su damlacıklarına dönüştürebilir. Hatta bu su buharları donarak, minik buz kristallerine dönüşür, ta ki sonunda buharlaşana kadar. Bundan dolayı, su buharı ve buz kristalleri nedeniyle, uçakların arkalarında bulut benzeri beyaz izler bırakır. Tabi yine aynı yükseklikte su buharı olması ya da olmaması yoğunlaşmayı ve dolayısıyla bırakılan izi etkileyecektir.

Uçak izleri jet motorundan çıkan egzozun havadaki su buharını yoğunlaştırması ve dondurmasıyla oluşan izlerdir. Bazı durumlarda bu izler yayılarak ince sirrus bulutları yapacak şekilde birleşerek binlerce km2’lik alanı kaplayabilir. Hatta saatlerce kalarak, atmosferi ısıtabilir. Global ısınmaya da katkısı olduğunu gösteren araştırmalar vardır.

Ayrıca bazı uçak motoru tiplerinde bu kuyruk izleri oluşmamaktadır. Örneğin; A340 (1991) kuyruk izi bırakırken, Boeing 707 (1957) iz bırakmamaktadır.

Fakat bazen havacılık şovlarında uçaklardan renkli ya da beyaz dumanlar çıkabilir. İşte bunlar özel duman makineleriyle yapılan gazlardır. Bu duman makinelerinde genelde basınçlı yağ püskürtülür.Pilotun kumandasında olan bir sistem sıcak egzoz sistemini yağ püskürterek yoğun beyaz dumanlar yapabilir.

Meteoroloji Sözlüğü’nde Kuyruk İzi:

YOĞUNLAŞMA İZİ (CONDENSATION TRAIL) [i] Düşük sıcaklıktaki hava içinde seyreden uçakların arkalarında gözlenen küçük, suni ve çizgi şeklindeki bulutlar. Bu tip bulutlar, ya uçağın hızla geçmesi sonucunda oluşan basınç düşmesi sonucu adyabatik soğumadan ya da uçak egzozundan çıkan yoğunlaşma parçacıklarından kaynaklanmaktadır. Bu izlerin oluşabilmesi için, havada yeterince yüksek nispi nem ve belli bir sıcaklık gerekmektedir.

Kaynaklar:

https://www.wonderopolis.org/wonder/why-do-airplanes-leave-tracks-in-the-sky

https://www.mgm.gov.tr/genel/sss.aspx?s=kuyrukizi

http://contrailscience.com/why-do-some-planes-leave-long-trails-but-others-dont/