Yeni hibrit COVID-19 varyantı XE, beraberinde yeni endişeler getiriyor. XE varyantı, çok bulaşıcı olan BA.1 ve BA.2 adlı Omicron varyantlarının birleşmesinden oluşuyor ve ilk olarak Ocak 2022 ortalarında İngiltere’de tespit edildi. Spike proteinini BA.2’den alan virüs, Yeni Zelanda’da enfeksiyonların %90’ınından fazlasında BA.2 görüldüğünden, şanslı sayılabilirler.
Tüm dünyada yaklaşık 700’’den civarı viral genom XE ile ilişkilendirildi. Bu varyant çoğunlukla İngiltere’de tespit edilse de artık Tayland ve ABD’de de görülmeye başlandı. Özellikle seyahat yoluyla yayılmaya devam ediyor.
İngiltere’nin tahminlerine göre XE, Omicron alt varyantı BA.2’ye oranla %5 ila %10 daha bulaşıcıdır. İşte bu da XE’yi Omicron en bulaşıcı alt varyantı yapıyor. Varyantın daha bulaşıcı olması nedeniyle yakında en baskın varyant olması bekleniyor.
XE henüz bir Yunan harfiyle isimlendirilmedi. Halen Omicron gibi düşünülüyor, bulaşma ve şiddeti hesaplandıktan sonra yeni bir varyant gibi değerlendirilebilir. Şimdilik XE’nin bulaşıcılığı, şiddeti ve immünitesine dair pek bir bilgi yok.
Hibrit Varyantlar Nasıl Ortaya Çıkıyor?
Normalde virüsler ebeveyn virüslerinin tam bir kopyasıdır. Fakat bu virüsler rekombinasyon işlemine de maruz kalabilir, bu durumda iki ebeveyne sahip olacaktır.
Rekombinant virüsler oluştuğunda iki veya daha fazla varyant aynı hücreyi enfekte ettiğinde, varyantlar replikasyona girerek etkileşir. Böylece virüsler genetik materyallerini karıştırarak yeni virüs kombinasyonları ortaya koyar.
İnfluenza gibi bazı virüslerse genom segmentlerine sahiptir ve bu segmentlerin tümünü birleştirebilir. Bu prosese reassortment (antijenik sapma) denir. Virüsler arasında rekombinasyon ve antijenik sapma yaygındır fakat hızları virüse ve yeniden enfekte etmeye bağlı olarak değişkendir.
Pandemi boyunca SARS-COV-2’nin yüksek bulaşıcılığı nedeniyle rekombinasyonu kolaylıkla tespit edilebilir hale geldi. Omicron dalgasıyla yeniden enfeksiyon şansı arttı ve virüse rekombinasyon için daha fazla fırsat sundu.
Ayrıca rekombinasyonu önce olduğundan daha fazla tespit edebiliyoruz. Pandeminin başlarında genetik çeşitlilik çok azdı ve rekombinantlar ebeveyn iki virüs aynı olduğundan rekombinantlar pek belirgin değildi.
Fakat şimdi genomik açıdan farklı varyantlar aynı bölgede yaşayan kişileri enfekte ederek rekombine genomların daha kolay tespit edilmesini sağladı. Viral rekombinasyonlar SARS-CoV-2’nin evrilmesinde önemli bir rol oynuyor gözüküyor.
Halen rekombinant virüslerin diğer virüslere kıyasla daha fazla kamu sağlığı tehditi oluşturduğu söylenemez. Fakat rekombinantlar yakından izlenmelidir çünkü virüsün bulaşıcılık, hastalığın şiddeti veya aşı immünitesine karşı korunmasını sağlıyorsa işler değişir.
İşte bu noktada XE varyantı için çok daha endişe duymamamız gerekiyor. Fakat yine de halen bir salgın olduğunu düşünerek, maske kullanımı, havalandırma gibi kurallara uyulması gerekiyor. Ayrıca halen aşı olmayanların aşılarını olması gerekmektedir. Ancak bu sayede virüsün ölümcül etkilerinden korunabiliriz. Tabi pozitif hastaların kendilerini izole etmesi önem arz etmektedir.
Kaynak: Conversation.com
