Messenger uzay aracından gelen yeni topografik ve global görüntüleme verileri, Merkür gezegeninin tahmin edilenden daha fazla küçüldüğünü gösterdi. 5900’ den fazla jeolojik yer formunun incelendiği kıvrımlı falezler ve kıvrımlı yükseltilerin Merkür’ü soğuması ile oluşan büzüşmeler olduğu belirtildi. Araştırma 16 Mart 2014’ de Nature Geoscience bilimsel dergisinde yayınlandı. Elde edilen bulgular gezegenin termal, tektonik ve volkanik tarihini anlamada ve de sıra dışı dev metalik çekirdeğini anlamada yardımcı olacak.
Dünya’ daki sayısız tektonik plaka bulunurken, Merkür’ de tek rijit kayalık bir üst tabaka var. Daha önceki Messenger görevinde Merkür’ün sadece % 45’lik yüzeyi görüntülendi. Önceki tahminlere göre tümüyle küresel olmayan ölçüme göre gezegen 0,8 ile 3 km arasında radyal olarak küçülmüştü. Bu modellemelere göre 3,8 milyar yıl öncesinde biten ağır Güneş bombardımanlarıyla merkezden çevreye göre 5 ila 10 km kadar bir çapta küçülme oldu.
Fakat elde edilen gezegenin yüzeyine ilişkin yeni sonuçlarla gezegenin çap olarak 7 km kadar küçüldüğünü gösterdi. Gezegenin en son ölçülen yarıçapı 2440 km olarak belirtildi.” Bu yeni sonuçlar termal tarih modelleri ve tahmin edilen Merkür küçülmesi arasında onlarca yıllık paradoksu yeniden biçimlendirdi. Şimdi ısı üretimi ve kaybının tarihi ve global küçülme daha tutarlı. Ayrıca enteresan bir şekilde eski Dünya modellerini hatırlatan; Dünya’nın sadece bir tektonik plakaya sahip olduğuna ilişkin modellemeler benziyor. Bu modeller dağ oluşumunu ve tektonik aktiviteyi açıklamak için 19.yy da üretilen tektonik teorileri,” diyor Carnegie Üniversitesi’nden gezegen jeoloğu Paul Byrne.
Byrne ve A. M. Celâl Şengör ve diğer yazarlar daha önceki Merkür ile ilgili araştırmadan oldukça fazla sayıda jeolojik şekil keşfetti. Araştırmacılar küresel küçülmeye ilişkin 5934 tepe ve yamaç tanımladı. Bunların 9’ dan 900 km’ye kadar farklı uzunluklarda.
Araştırmacılar iki farklı tamamlayıcı teknik kullanarak küçülmeyi hesapladı. Yapılan iki yeni tahminde eski tahminde 1 ila 1,6 km kadar farklılık gösterdi. Sonuç olarak Merkür sanılandan daha küçük.
Jeoloji Profesörü Ali Mehmet Celal Şengör Hakkında Bilgi
Araştırmanın yazarlarından biri ise ünlü Türk Jeoloji Profesörü Ali Mehmet Celâl Şengör.
24 Mart 1955’te İstanbul’da dünyaya geldi.1973 yılında Robert Kolej’i bitirdi.1978’de State Universty of New York at Albany’den jeolog olarak mezun oldu.1979’da yüksek lisansını bitirdi.1981’de İstanbul Teknik Üniversitesi Madem Fakültesi, Genel Jeolog kürsüsünde asistan olarak görev yaptı.1982’de State Universty of New York at Albany’den doktora aldı.1984 yılında Londra Jeoloji Cemiyetinin Başkanlık Ödülü’nü 1986’da TÜBİTAK Bilim Ödülünü aldı.Aynı yıl İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Genel Jeoloji Anabilim Dalında doçent oldu. 1988’de Neuchatel Üniversitesi Fen Fakültesi’nden şeref bilim doktoru (Docteur es sciences honoris causa)payesi aldı. Academia Europaea’ya 1990 yılında kabul edildi ve cemiyetin ilk Türk üyesi oldu.
Aynı yıl Avusturya Jeoloji Servisi muhabir üyesi 1991 yılında ise Avusturya Jeoloji Derneği şeref üyesi oldu. Yine 1991 yılında Kültür Bakanlığının Bilgi Çağı Ödülünü kazandı.1992 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Genel Jeoloji Anabilim Dalı’nda profesörlüğe yükseltildi. 1993 yılında Türkiye Bilimler Akademisi en genç kurucu Bilimleri Akademisi üyeliğine Fransız ve Amerikan jeoloji dernekleri şeref üyeliğine seçildi.Ayrıca kendisine Fransız Fizik Cemiyeti ve Ecole Normale Supérieure Vakfı tarafından Rammal Madalyası verildi.Şengör 1997 yılında Fransız Bilimler Akademisi tarafından yerbilimleri dalında büyük ödül taltif edildi.
1998 Mayıs ayı içerisinde Şengör,College de France’da misafir profesör olarak bir kürsü işgal etti.Burada XIX. Yüzyılda Tektoniğin Gelişmesine Fransız Jeologlarının Katkısı “konulu bir ders verdi ve 28 Mayıs 1998’de College de France’ın madalyasını aldı.1999’da Londra Jeoloji Cemiyeti kendisine Bigsby Madalyasını tevcih etti. 2000 yılının Nisan ayında Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Bilimleri Akademisi yabancı üyeliğine seçilen ilk Türk oldu. Rus Bilimler Akademisi’ne Fuad Köprülünden sonra seçilen ikinci Türktür. Ayrıca 2013 yılında Leopoldina Doğa Araştırıcıları Akademisi üyeliğine seçilmiştir.
Kaynak :
http://www.sciencedaily.com/releases/2014/03/140316153223.htm
http://www.celalsengor.com/biyografi.html
Araştırma Referansı :
- Paul K. Byrne, Christian Klimczak, A. M. Celâl Şengör, Sean C. Solomon, Thomas R. Watters, Steven A. Hauck, II. Mercury’s global contraction much greater than earlier estimates. Nature Geoscience, 2014; DOI: 10.1038/ngeo2097
