Dünya’nın çekirdeği ve mantosu arasında oksijen açısından oldukça zengin demir yatakları bulunmaktadır. Süper kıtaların parçalanmasında bu çekirdek-manto yapısının rolü büyüktür. National Science Review’de yayınlanan yeni bir çalışmaya göre Dünya’nın atmosferini şekillendiren bu şiddetli değişimlerin çekirdek-manto kuşağında hayatın oluşmasına neden olabileceği gösteriliyor.
Carnegie, Stanford ve Çin’deki Yüksek Basınç ve Teknoloji Gelişmiş Araştırma Merkezi’nden bilim insanlarının yaptığı ortak çalışmada, yüksek basınç ve sıcaklık altında demir ve suyun kimyasına dair testler yapıldı.
Plakalardaki tektonik hareketler, Dünya’nın demir çekirdeğine yeterince mineral gönderebiliyor, ve ekstrem koşullar nedeniyle demir su moleküllerinden oksijen atomlarını koparak hidrojen atomlarını salıyor.Hidrojen yüzeye doğru kaçarken,
Oksijen demir dioksit kristalleri içinde hapsoluyor. Bu olay sadece çok yoğun basınç ve sıcaklık altında oluşabiliyor.
Teorik hesaplamalar kadar laboratuvar koşullarında yeniden yaratılan çekirdek-manto kuşağı testi oldukça zorlu şartlar gerektiriyor. Ekip demir dioksiti, lazer ısıtmalı elmas kullanarak, 1 milyon atmosfere kadar basınç ve 1900 0C’den yüksek sıcaklıkta oluşturabileceklerini belirlediler.
Dünya’nın tektonik plakaların derinliklerine 300 milyon ton suyun taşınarak çekirdekteki demirle birleşince, dev demir dioksit kayaları oluşturabileceği düşünülüyor.
Bu ekstrem oksijence zengin kayalar çekirdeğinde üstünde birikerek, dev bir kıta gibi boyutlara ulaşabiliyor. Bazı jeolojik durumlarda demir oksit kayaları ısınarak, büyük bir patlamayla aniden patlayarak yüzeye büyük miktarda oksijen salımlamaktadır.
Kurulan hipoteze göre bu oksijen patlaması Dünya’nın atmosferine Büyük Oksijenleşme Olayı’nı üretebilecek kadar güçlü. 2.5 milyar yıl önce oluşan bu olay oksijence zengin bir durum oluşturdu ve oksijen bağımlı hayata neden oldu.
“Yeni keşfedilen bu yüksek sıcaklık ve yoğun basınç su ayrım reaksiyonu derin iç çevredeki atmosferi etkiledi. Önceki teorilerin yeniden araştırılması gerekiyor,” diyor Mao.
Kaynak : https://phys.org/news/2017-11-met-iron-deep-earth-conditions.html#jCp
3 Yorum