Savaşta bir asker vurulduğunda saniyeler bile çok değerlidir. Sıhhiye vücutta açılan 12 cm’e varan kurşun deliklerini sargı beziyle doldurmalı ve atar damardaki kanamayı hemen durdurmalıdır. İşte oldukça acı veren bu işlem, doğrudan basınç uygulanan bölgede kan üç dakika içinde durmazsa, sıhhiye bezi çıkarır ve tekrardan aynı işleme başlar. Bu gerçekten çok acı verici bir deneyimdir, ” herşeyden önce adamın silahını almanız gerekir”, diyor Amerikan Ordusu Özel Operasyonlar sıhhiyeci John Steinbaugh.
Bu acil müdahaleler yapılsa bile savaş alanında kanama en sık görülen ölüm nedenidir. Irak ve Afganistan’da görev yapan John Steinbaugh 2012’de beyin hasarı nedeniyle erken emekli oldu. Sonra da Oregon kökenli RevMedx adı verilen bilim insanları, mühendisler ve veteranlardan oluşan kendilerine kan durdurmayı amaç edinmiş bir grupla çalışmaya başladı.
RevMedx firması geçenlerde XStat adı verilen cebe sığabilen yaraya özel olarak kaplanmış süngerler enjekte eden bir modifiye şırınga ile başvurdu. XStat adı verilen cihaz gazlı beze göre çok daha etkili bir şekilde kurşun yaralarına enjekte edilebilen ve askerlerin hayatta kalma olasılıklarını arttıran özel bir teknoloji.
Ekip Fix-a-Flat adı verilen bir lastik onarıcıdan ilham aldı. ” Biz buradan mükemmel bir sonuç çıkardık: düşünün ki, yaraya bir şey sıkıyorsunuz bu genişleyerek kanamayı durduruyor. Fakat kan basıncı çok yüksek olduğundan kan köpüğü dışarı atabilir. ” diyor Steinbaugh.
İşte bu nedenle ekip sünger fikrini denedi. Öylesine bir hevesle hırdavatçıdan normal sünger alarak, bunu 1 cm çapında daireler halinde kesti. Sonrasında yarayı kapatmak için bu süngerleri deneyince işe yaradığını gördü . Bir hayvandaki yarayı kapatmak için süngerleri yaraya enjekte ettiler ve kanama durdu. İşte kanamanın durduğunu görünce gerçekten yeni bir şey keşfettiklerini anladılar ve Amerikan ordusu bu proje için tam 5 milyon dolar ödenek ayırdı.
Fakat tabi bildiğimiz süngerler bu iş için hiç güvenli değil . Çünkü bu süngerlerde sterillik , biyouyumluluk yok ve hızlı genleşiyorlar. İşte ekip bu nedenle ağaç hamurundan süngerler yaparak bunları kitosan adı verilen kan durdurucu, antimikrobiyal bir maddeyle kapladılar. Bu madde karides kabuklarından elde ediliyor. Vücutta hiç bir sünger kalmaması için süngerler X ışını işaretleyicilerle işaretlenerek röntgenleri çekildi.
Süngerler o kadar hızlı genişliyor ki, sadece 15 saniyede yaranın tümünü doldurarak güçlü kanamaları durduracak baskıyı yapabiliyor. ” Yaraya bandaj sarana kadar zaten kanama durmuş oluyor.” diyor Steinbaugh.
Bu süngerleri enjekte etmek içinse hafif ve kompakt bir çözüm olarak 3 cm çapında polikarbonat bir şırınga tasarlandı. Böylece yerden tasarruf edilerek, şırınga savaş alanında taşınabiliyor. Bu aplikatörü kullanmak içinse sıhhiye şırıngayı çekerek artere en yakın bölgeye süngerleri enjekte ediyor.
100 civarında fiyata sahip olacak sünger şırıngası XStat’ın 12 mm’lik daha küçük versiyonu da üretilecek.
Eğer FDA (Amerikan İlaç ve Gıda Dairesi) tek kullanımlık XStat aplikatörü onaylarsa, bu derin ve dar yaralar için üretilen ilk muharebe tipi ekipman olacak. Böylece savaşlarda ölüm oranları belki de düşebilir. Umarız bu icatı savaşlarda değil de hastanelerde insanları kurtarmak için de kullanırlar.
Kaynak : popular science
