Karanlık madde süper devasa kara deliklerin büyümesine kılavuzluk ediyor
Her devasa galaksinin merkezinde süpermasif bir kara delik bulunur, ve galaksi ne kadar güçlüyse kara deliği de o kadar büyüktür. Ama bu ikisi neden bir biriyle bağlantılı? Sonuçta kara delik ev sahibi galaksiden milyonlarca defa daha küçük ve daha az kütleye sahip.
Eliptik şekilde dizilmiş yıldızlardan oluşan bir galaksi üzerinde yapılan yeni araştırma, galaksi ve onun kara deliği ile bağlantısı hakkında yeni ip uçları sunuyor. Bulgulara göre karanlık maddenin görünmez eli kara deliğin büyümesine kılavuzluk ediyor.
Araştırmanın lideri Harvard Üniversitesinden Akos Bogdan, “Görünüşe bakılırsa çok farklı boyutlarda olsa bile, galakside bulunan karanlık madde miktarıyla merkezindeki kara deliğin arasında gizemli bir bağlantı var.” dedi.
Yeni araştırma bu alandaki anlaşmazlıkları işaret etmek için tasarlanmış. Daha önceki gözlemler merkezi kara delik ile eliptik galakside bulunan yıldızların kütlesi arasında bir ilişki olduğunu tespit etmişti. Fakat daha yeni çalışmalar galaksideki karanlık madde ile kara deliğin kütlesi arasında sıkı bağlandı olduğuna işaret ediyor. Fakat hangi ilişkinin ağır bastığı pek belirgin değildi.
İçinde yaşadığımız evrende karanlık madde bildiğimiz normal maddeyi yutacak kadar ortalama 6 da 1 oranda daha fazla. Karanlık maddenin varlığını sadece çekimsel etkisi sayesinde bilebiliyoruz. Galaksileri ve galaksi kümelerini bir arada tutuyor. Her galaksi trilyonlarca güneşin ağırlığında karanlık madde halesiyle çevrilidir.
Karanlık madde halesi ile süper devasa kara delikler arasındaki bağlantıyı araştırmak için Bogdan ile Princeton Üniversitesinden meslektaşı Andy Goulding 3.000’den fazla eliptik galaksiyi inceledi. Yıldızların hareketini galaksinin merkezindeki kara deliğin ağırlığını anlamak için izleme aracı olarak kullandılar. Galaksilerde bulunan sıcak gazların X-ray hesaplamaları galakside bulunan karanlık madde halesinin miktarını bulmalarına yardımcı oldu, galakside ne kadar çok karanlık madde varsa o kadar çok sıcak gaz tutabiliyor.
Ekip galakside bulunan karanlık madde halesiyle merkezindeki kara delik arasında çok belirgin bir ilişki tespit etti. Aynı zamanda bu bağlantı eliptik galaksilerin gelişmesiyle de doğrudan bağlantılı. Bulgulara göre eliptik galaksiler iki galaksinin birleşmesi sonucu oluşuyor, ve birleşen iki galaksinin yıldızlarıyla barındırdığı karanlık madde bir birine karışıyor. Yeni oluşan eliptik galaksideki karanlık madde diğer her şeyden ağır olduğu için galaksiye şekil vererek merkezindeki kara deliğin büyümesine kılavuzluk ediyor.
Kaynak : BilimNedir