Oxford ve Warwick Üniversitesi’nden bilim insanları DNA ile yönetilerek, nano-boyutta motorlardan güç alan ve kendi kendine birleşen bir ulaşım ağı geliştirdi. Kendi kendine onlarca mikrometreye uzanan nano ağlar küçük paketçiklerin taşınmasına imkan veriyor ve zamanı geldiğinde bu yolları toplayabiliyor. Balıkların renk değiştirmesini sağlayan melanofer adı verilen maddeden ilham alan araştırmacılar bu proteinde merkezi bir ulaşım ağı tespit etti. Aynı bisikletin tekerinde bulunan pimler gibi tek bir merkezde toplanan motor proteinler tüm ağa merkezden yayılıyor. Pigmentin konsantre olması hücreleri aydınlatıyor ve etrafı boş ve şeffaf kalıyor.
Oxford Üniversitesi’ nin geliştirdiği sistem ise bu oldukça benzer. DNA ve motor protein kinesinden üretilen sistemde, enerji ATP’ den (Adenozin Tri Fosfat) sağlanıyor. Kinesinler ise kısa DNA zincirlerinden yapılan mikro yollar boyunca ilerleyerek kontrol modüllerini taşıyor. Birleştirici nanobotlar ise iki kinesin proteininden yapılıyor ve bu sayede yollar birleştiriliyor. Fakat mekiklerde sadece bir kinesin proteinine ihtiyaç duyuyor. “DNA sentetik moleküler sistemler inşa etmek için tuğla görevini mükemmel görüyor, istediğimiz şekilde programlanabiliyor. DNA dizinlerinden kimyasal yapılar tasarlayarak, birbirleriyle etkileşimini kontrol edebiliyoruz. Bu mekikler paketlerin taşınması ya da sinyaller taşıyarak diğer mekiklere görevlerini belirtmekte kullanılabilir.” diyor Oxford Üniversitesi Fizik Bölümü’ nden Adam Wollman.
‘ İlk olarak birleştiricileri kullanarak iletim kanalları boyunca yolu planladık ve ATP’yi tanımlayarak tetikledik. Sonrasında floresan yeşili paketleri yollayarak, bütün yol boyunca aralıksız yaydık. ATP ekledikçe mekikler merkezde yolların buluştuğu yerde kümelendi. Sonrasında ise sinyal mekikleri yolladığımızda bu kargo taşıyan mekikler floresanı istenilen yere dağıttı. Ayrıca, merkeze yolların koparılmasını emreden mekikler de yollayabiliriz.’ diyor araştırmacılar.
Bu demonstrasyonda floresan boya kullanılsa da, aynı yolla kimyasallar merkeze taşınarak reaksiyonlar gerçekleştirilebilir. DNA kullanarak motor proteinlerin kullanılması sayesinde kendi kendine oluşan sistemlerin geliştirilmesi pek çok alanda uygulama bulacaktır.
Kaynak :http://www.sciencedaily.com/releases/2013/11/131110184442.htm
- Adam J. M. Wollman, Carlos Sanchez-Cano, Helen M. J. Carstairs, Robert A. Cross, Andrew J. Turberfield. Transport and self-organization across different length scales powered by motor proteins and programmed by DNA.Nature Nanotechnology, 2013; DOI: 10.1038/nnano.2013.230