21 Mayıs’ta Science dergisinde yayınlanan makaleye göre , havada bulunan jet akımlarının da kaldırabileceği bir limit var. Bu limit aşıldığında aynı hava trafiğindeki gibi tıkanmalar gerçekleşiyor ve bu durum hava durumunda anomalilere neden oluyor. Örnek verecek olursak; 2003 Avrupa sıcak hava dalgası, 2014 Kaliforniya kuraklığı, 2012 Sandy süper fırtınası gibi beklenmedik hava durumlarında blokajlar gerçekleşiyor. Bu gibi hava durumlarında jet akımları doğuya doğru ilerleyişi durduruyor. İlk Chicago Üniversitesi’nden meterolog Carl-Gustaf Rossby tarafından keşfedilen bu hava olayının bugüne kadar makul bir açıklaması olmamıştı.
“Böyle bir blokaj olduğunda hava durumu tahmini yapmak çok zordur, çünkü bunun nasıl oluşup şekillendiğini açıklayan bir teori mevcut değildi, “diyor Prof. Noboru Nakamura
Trafiğin Sıkışmasına Benziyor
Sonrasında Nakamura ve yüksek lisans öğrencisi Clare S.Y. Huang jet akımlarını açıklamaya çalışmak için blokaja dair net ölçümler yapmaya çalıştı. Bu yeni metriklerden biri de jet akımının dolambaçını ölçmek oldu. Nakamura denklemi analiz ettiğinde ulaşım mühendislerinin, trafik sıkışıklıklarını tanımlamak için oluşturdukları denkleme çok benzer bir denklem ortaya çıktı.
“Jet akımı bir hava trafik kapasitesine sahip, aynı hava yolları trafiği kapasitesi ve bu kapasite aşıldığında blokaj yanı trafik sıkışıklıkları gerçekleşiyor,” diyor Huang.
Aynı araç trafiği gibi ,çok şeritli yolların tıkanması gibi jet akımlarının da hızı dağlar ve sahiller gibi kara parçalarında yavaşlıyor. Yapılan bu açıklama kısa süreli hava tahmininin hemen geliştirmese de, uzun süreli şablonları tahmin etmede, hangi bölgelerin kuraklık veya sel yaşayacağını belirlemede yardımcı olacağı belirtiliyor.
Başlangıç sonuçlarına göre, iklim değişikliği nedeniyle muhtemelen jet akımlarında blokaj artarak, limitlere yaklaşılmasına neden oluyor. Tabi bölgesel farklılıklar da mevcut, örneğin pasifik okyanusunda gerçekten onlarca yıl içinde blokaj azaldı.
“Gerçekten ne olduğunu anlamadan hava tahmini yapmak çok zor olsa da, bu mekanistik modelin faydalı olabileceği kesin,” diyor Nakamura.
Diğer modern iklim modellerine göre bu modelin işlenmesinin çok daha basit olduğu belirtiliyor.
Kaynak: https://www.sciencedaily.com/releases/2018/05/180524141647.htm
Araştırma Referansı :
- Noboru Nakamura, Clare S. Y. Huang. Atmospheric blocking as a traffic jam in the jet stream. Science, 2018; eaat0721 DOI: 1126/science.aat0721
2 Yorum