Kanada’dan Calgary Üniversitesi’nden bilim insanları, radon gazına uzun süreli maruziyeti ölçmeni kolay bir yolunu buldu, ayak tırnakları… Radon gazı, dünyada sigaradan sonra akciğer kanserine neden olan en büyük ikinci etmendir. Radon kapalı alanlara hapsolan, renksiz, kokusuz bir gazdır.
Normalde radon gazım maruziyeti akciğer kanseri görüntülemelerinde pek değerlendirilmez. Hayatında hiç sigara içmemiş ya da yıllar önce sigarayı bırakmış bir insandaki radon gazı maruziyetine bağlı akciğer kanseri riski pek değerlendirilmeyen bir risktir.
Ayak tırnakları, vücudumuzun radon gibi çevresel toksinlere uzun süre maruz kalmasının göstergelerinden biridir. Biyokimyacı Aaron Goodarzi ve fizikçi Michael Wieser liderliğindeki disiplinlerarası ekip, bir kavram kanıtlama çalışmasında, ayak tırnak kesiklerinin uzun süreli radon maruziyetinin güvenilir göstergeleri olduğunu ortaya koydu.
Daha ileri çalışmalarla doğrulanması halinde, bu bulgu, göz ardı edilen ancak risk altındaki gruplardaki hastaların hayat kurtarıcı olabilecek akciğer kanseri teşhisine erişmesine yardımcı olabilir.
Radon Kurşuna Dönüşüyor
Goodarzi, “Radonu soluduktan sonra, radon oldukça hızlı bir şekilde belirli bir tür radyoaktif kurşuna dönüşür. Vücudunuz radondan kaynaklanan radyoaktif kurşunu, tüm kurşunlar biriktirir ve cilt, saç ve tırnaklar gibi yavaş dökülen dokularda depolar,” diye açıklıyor
Wieser, “Ayak tırnaklarında kurşun izotoplarını test ettik ve bunların bireysel düzeyde yaşam boyu radona maruz kalmayı ortaya çıkarmak için nicel bir yöntem olarak kullanılabileceğini kanıtladık” diyor.
Sigara içme geçmişinden farklı olarak, radona maruz kalma hastanın kendi başına bildirmesi kolay bir şey değildir. Çoğu zaman, insanlar bu gaza maruz kaldıklarının farkında değildir ve maruz kalma, yerel jeolojiye ve iç mekanların yapım ve kullanım şekline göre farklılık gösterir.
Bu sorunu çözmek için bina yönetmelikleri oluşturulmuştur, ancak bunlar bazı ülkelerde geçerli olmayabilir veya eski binalarda uygulanmamış olabilir.
Radon (Rn) doğal olarak toprakta üretilir ve havaya salınır. Dış mekanlarda kolayca seyreltilir, ancak iç mekanlarda hızla birikebilir. Bu durum, özellikle havalandırmanın yetersiz olduğu binalarda ve basınç farklarının yerden daha fazla radonu iç mekanlara çekebileceği soğuk yerlerde geçerlidir.
Radon ayrıca, özellikle yeraltı suyunun önemli bir kaynak olduğu uranyum bakımından zengin kırsal alanlarda, suda çözünebilir, birikebilir ve sudan salınabilir. Alüminyum şist, fosfogipsi ve İtalyan tüf içeren hafif beton gibi bazı yapı malzemeleri de iç mekanlarda radon birikimine katkıda bulunur.
Ekip, “Kanada gibi jeolojik radon potansiyeli yüksek bazı bölgelerde, son zamanlarda konut inşaatında uygulanan yöntemler istemeden radon maruziyetini artırmıştır. Öte yandan, bazı mesleklerde iş dünyasındaki gelişen trendler, konutların iç mekan havasını soluyarak geçirilen yıllık süreyi artırmıştır,” diye yazıyor.
Araştırmacılar, çok hassas yöntemler kullanarak, analiz ettikleri 55 ayak tırnağı örneğinin 39’unda (yüzde 71) radon bozunmasından kaynaklanan bir kurşun izotopu olan 210Pb tespit ettiler.
Evlerinde ortalama 26,5 yıl boyunca yüksek radon seviyelerini soluyan yetişkinlerin ayak tırnaklarında, nanogram başına yaklaşık 0,298 femtogram 210Pb bulunmaktaydı.
Öte yandan, yıllar boyunca radona düşük düzeyde maruz kalanların ayak tırnaklarında, nanogram kurşun başına sadece 0,075 femtogram 210Pb bulunuyordu.
Bu, yüzde 397’lik bir fark anlamına geliyor: Radona maruz kalma geçmişinizin gerçekten de ayak tırnaklarınıza yazıldığına dair oldukça güçlü bir gösterge.
Yüksek radon seviyelerinin, yüksek radon maruziyetini azaltmak için evlerinde değişiklikler yaptıktan altı yıl sonra bile ayak tırnaklarında hala tespit edilebilir olması da yararlı bir bulgudur.
Bu yöntemin çok daha geniş ve çeşitli bir popülasyonda da geçerli olduğunu doğrulamak için çok daha büyük bir doğrulama denemesi şu anda devam etmektedir. Araştırmacılar, evlerinde radon testi yaptırmaya ve örnekleme için birkaç ayak tırnağı kesiti göndermeye gönüllü 10.000 Kanadalı vatandaş arıyor.
Goodarzi, “Bu veriler ışığında, sigaradan kaynaklanmayan akciğer kanseri riski taşıyan daha fazla hastanın, hayat kurtarıcı olabilecek erken tarama ve teşhise dahil edilmesine yol açabilecek kanıtları oluşturacak,” diyor.
Yani sigara içmeseniz bile jeolojik radon soluyorsanız, akciğer kanseri olma olasılığınız mevcuttur. Bu yeni araştırma sayesinde akciğer kanserlerine yeni bir bakış açısı sağlanabilecek.
Bu araştırma Environment International’da yayımlandı.
.
