Kafatası (kraniyal) ameliyatları 21 yy. ‘ da bile (aseptik ortam, özel aletler vb.) halen oldukça zorlayıcı ve ustalık isteyen operasyonlar olarak biliniyor. Buna rağmen Peru’da bundan 1000 yıldan daha öncesinde bile iyileştiriciler tarafından trepanasyon adı verilen kafatası ameliyatları yapılıyordu. Kafatası ameliyatlarında, kafatasını özel bir alet ya da matkap benzeri bir aletle delerek hastalıklara şifa bulmaya çalışıyorlardı. Tabi bunu yaparken günümüzdeki medikal teknolojiye sahip değillerdi.
Peru’ nun güney-merkezindeki Andahuayla Eyaleti Andean’daki mağara mezarlarında yapılan kazılarda, m.s 1000 ila 1250 yılları arasında gömülmüş 32 birey buldular. Bulunanlar arasında 45 farklı trepanasyon ameliyatı bulundu. Santa Barbara Üniversitesi’ nden biyoarkeolog Danielle Kurin’in bulguları American Journal of Physical Anthropology dergisinde yayınlandı.
“Kafaya darbe alındığında beyin tehlikeli şekilde şişebilir ya da bazı nörolojik, ruhsal ya da psikomatik hastalıklar durumunda kafaya delik açmak mantıklı bir çözüm olabilir,” diyor Kurin.
Esrarengiz Wari imparatorluğu egemenliği altında m.s 600-1000 yılları arasında huzur içinde yaşayan Andahuaylalılar, imparatorluğun sebepsiz çökmesiyle tarih sayfalarında kayboldu.
Kurin’in araştırması Peruluların farklı ameliyat teknikleri ve kesme pratikleri kullandığını gösteriyor. Bazıları sıyırma , bazıları kesme ve bazıları da matkap tekniğini kullanmışlar. Günümüzde yapılan ameliyatlara benzer şekilde farklı teknikler denenmiş.
Bu ameliyatlar sonucunda bazen hasta iyileşirken, bazense ölüyor. Ameliyatlarda iyileşme , kemiklerdeki gelişmeden anlaşılıyor. Günümüzde bu ameliyatlarda yaralar iyileşse de trepanasyon deliği ömür boyunca tümüyle kapanmayabiliyor.
Hasta eğer yaşamazsa kafatasının eğitim amacılya kullanabileceği düşünülüyor. Bilimsel açıdan değer verilmiş olabilir.
Kurin kalıntılarında bulunan bu kafatasları en gelişmiş koleksiyonlardan biri ve dünyada Smithsoninan Enstitüsü, Hearst Antropoloji Müzesi gibi müzeler tarafından halen çalışılmakta.
Kaynak : http://www.sciencedaily.com/releases/2013/12/131219200049.htm
Araştırma Referansı :
- Danielle S. Kurin. Trepanation in South-Central Peru during the early late intermediate period (ca.AD1000-1250). American Journal of Physical Anthropology, 2013; 152 (4): 484 DOI: 10.1002/ajpa.22383
