Aspartam uzun süredir diyet içeceklerden, sakızlara kadar bir çok üründe yer alan, şekere göre 200 kat daha tatlı olan yapay bir maddedir. Son yıllarda kötü şöhretiyle bilinen aspartamın, fareler üzeride yapılan bir araştırmayla kalp krizi ve inme riskini arttırdığı gösterildi.
Cell Metabolism dergisinde yayınlanan ve Çin, İsveç ve ABD’deki kalp-damar sağlığı uzmanları ve klinisyenler tarafından yayınlanan çalışmada aspartam tüketiminin damar sağlığı üzerinde olumsuz etkileri olabileceğini öne sürüyor.
Araştırmacılar 12 hafta boyunca fareleri günlük olarak üç kutu diyet gazozda bulunan aspartam miktarıyla aynı miktarda aspartam içeren yiyeceklerle beslediler. Bu farelerin arterlerinde, diyetlerinde tatlandırıcı bulunmayan farelere kıyasla daha büyük ve daha yağlı plaklar bulundu. Deney grubu ayrıca kardiyovasküler hastalıklarla ilişkili olan daha yüksek düzeyde enflamasyon sergilemiştir.
Daha doğrusu, aspartamın insülin seviyelerinde bir artışı tetikleyebileceğini ve bunun da arterlerde yağlı plakların birikmesiyle karakterize bir durum olan ateroskleroza katkıda bulunduğunu buldular.
Aspartamın daha önce kardiyovasküler hastalıkların yanı sıra kanser, hafıza bozukluğu ve anksiyete benzeri durumlarla da bağlantılı olduğunu belirtmek gerekir, ancak bu yeni araştırma suçlanacak mekanizmayı tanımladı. İnsülin uyarımı altında oldukça aktif hale gelen CX3CL1, bir yem gibi davranarak yoldan geçen bağışıklık hücrelerini yakalıyor ve bu hücreler daha sonra kan damarı iltihabını tetikleyerek kalp sorunlarına neden oluyor.
Peki kola zero alışkanlığınız konusunda endişelenmeli misiniz? Bu çalışmayla ilgisi olmayan bir uzman, o kadar da çabuk değil diyor.
Adelaide Üniversitesi Farmakoloji Bölümü’nde kıdemli öğretim görevlisi olan Dr. Ian Musgrave, bu çalışmanın bulgularının insanlarla doğrudan ilgili olmayabileceği görüşünde.
“Bu çalışma, genetik olarak önemli bir lipid taşıyıcıdan yoksun olacak şekilde tasarlanmış farelerde yapıldı ve ardından kan damarlarında yağlı plak oluşumunu teşvik etmek için yüksek yağlı bir diyetle beslendi” dedi. “Bu deneyler zarif olmakla birlikte, bu deneylerin insanlarla ilgisi belirsizdir. Plak oluşumunu hızlandırmak için özel olarak tasarlanmış bir diyet uygulayan genetiği değiştirilmiş farelerin, çoğu insanın biyolojisini ve beslenme durumunu taklit etmesi pek olası değildir.
“Daha da önemlisi, kan damarı deneylerinde, eşdeğer bir tatlı şeker dozunun etkileri ya da tüketilen aspartam miktarı ile kalori alımındaki azalmanın etkisi incelenmemiştir. Bu çalışma, vücudun enflamatuar moleküllerinden birinde plak oluşumunu tedavi etmek için bize yeni bir hedef vermiş olsa da, insanların yapay olarak tatlandırılmış içeceklerinden vazgeçmelerini önermiyor.”
Avustralya Federasyon Üniversitesi’nden kıdemli öğretim görevlisi Dr. Yutang Wang ve Monash Üniversitesi ve Monash Tıp Merkezi Tıp Bölüm Başkanı , Profesör Mark L Wahlqvist AO gibi diğerleri ise bunun yapay tatlandırıcıların potansiyel zararlı etkilerine karşı bir başka kritik uyarı olduğuna inanmaktadır.
Dr. Wang, “Dikkatli olunması gerektiğini vurgulayan ve giderek artan araştırmalara bir yenisi daha eklenmiştir. Yapay olarak tatlandırılmış ürün tüketimimizi yeniden gözden geçirmenin zamanı gelmiş olabilir. Bunların alımını azaltmak, kalp krizi ve felçlerden korunmak için basit ama güçlü bir adım olabilir.”
Bu, araştırmacılar tarafından paylaşılan bir düşüncedir. Karolinska Enstitüsü’nden ve makalenin yazarlarından Yihao Cao, “Yapay tatlandırıcılar neredeyse her türlü yiyeceğe nüfuz etmiş durumda, bu nedenle uzun vadeli sağlık etkilerini bilmek zorundayız,” dedi. Bu amaçla ekip, bulgularını insanlarda doğrulamayı planlıyor.
Ayrıca bir de umut ışığı var: Araştırmacılar, üzerinde deney yaptıkları farelerde CX3CL1 bağışıklık sinyali reseptörlerini ortadan kaldırdıklarında, plakların birikmediğini ve arterlerini tıkamadığını tespit ettiler. Bu durum inme, artrit ve diyabet gibi kan damarı iltihabından kaynaklanan kronik rahatsızlıkların tedavisinde bir yol olabilir.
Kaynak: https://newatlas.com/health-wellbeing/sugar-free-drinks-aspartame-heart
