Sorting by

×
Fizikİlginç BilimMakalelerÜtopyaUzay-Zaman

Evren Bir Hologram Olabilir Mi ?

İlk bakışta evrenin üç boyutlu olduğundan en ufak şüphemiz yok . Fakat son yirmi yıl içinde ortaya atılan bilimsel fikirlerden biri bu teoriyle çelişiyor. Holografik evren prensibinin matematiksel hesaplamalarına göre gerçekte bir boyut daha az olmalı. Bu durumda algıladığımız üç boyutlu evren büyük kozmik bir ufukta iki boyutlu bir resimden ibaret.

Bugüne kadar bu prensip ancak negatif eğriliklere  sahip egzotik uzaylarda çalışılabildi. Bu teorik bakış açısı her ne kadar enteresan olsa da , bu gibi uzaylar evrenimizin de içinde olduğu uzaydan farklıdır. Viyana Teknoloji Üniversitesi’nden  bilim insanları tarafından elde sonuçlar ise holografik prensibin  düz uzay-zamanda yer aldığını öngörüyor.

Holografik Prensip

Hologramlara verilecek en basit örnek, kredi kartlarının üzerinde üç boyutlu gözüken fakat iki boyutlu olan resimlerdir. Evrenimiz de aynı bu şekilde davranabilir:” 1997’de fizikçi Juan Maldacena eğrilen anti-de-sitter uzaylardaki kütleçekimsel teorilerle, bir boyut daha az uzaydaki kuantum alan teorilerinin birbirine tekabül ettiğini (AdS-CFT correspondence) öne sürdü,” diyor Viyana Teknoloji Üniversitesi’nden Daniel Grumiller.


Kütleçekimsel fenomen üç boyutlu uzayda tanımlanır ; iki boyutlu uzayda kuantum parçacıkların davranışını sadece iki boyutta hesaplar. Sonuçta her iki hesaplamada birbirini eşliyor. Bu nedenle bunun gibi eşitliğin çıkması sürpriz değil. Aslında bu astronomi kitabını kullanarak CD çalar onarmaya benziyor. Fakat bu metotun işe yaradığı kanıtlandı. Maldacena’nın  AdS-CFT tekabülü teorisi on binlerce bilimsel makaleyle kanıtlandı.




Düz Uzaylarda Eşitliğin Tekabülü

Teorik fizik açısında bu çok önemlidir fakat yaşadığımız evrende çok bir şey ifade etmeyebilir. Görünen o ki anti-de-sitter uzay benzeri bir yerde yaşamıyoruz. Bu uzaylarda bazı tuhaf özellikler vardır. Negatif olarak eğrildiklerinde, düz bir çizgi boyunca fırlatılan cisimler eninde sonunda geri dönerler. “Buna rağmen bizim evrenimiz yeterince düzdür ve astronomik uzaklıklarda pozitif eğime sahiplerdir,” diyor Daniel Grumiller.

Buna rağmen Grumiller tekabül prensipinin gerçek evren için doğruluğunun da olabileceğinden şüphe ediyor. Bu hipotezi test etmek için egzotik anti-de-sitter uzaylara gerek duymadan, düz uzayda yaşayabilecek kütleçekimsel teoriler inşa edilmelidir. İşte Grumiller ve ekibi Edinburgh, Harvard, IISER Pune, MIT ve Kyoto Üniversitesi’nin işbirliği ile düz evrendeki tekabül prensibinin geçerliliği onaylamak için bir birlikte çalıştı. Araştırma Physical Review Letters dergisinde yayınlandı.

İki Kez Hesaplandı, Sonuç Yine Aynı !

Eğer düz uzaydaki kuantum kütleçekimi standart kuantum teorideki holografik tanımlamaya izin veriyorsa, iki teoride de fiziksel niceliklerle hesaplama yapılmalı ve sonuçlar birbiriyle uyuşmalıdır,” diyor Grumiller. Kuantum mekaniğinde anahtar bir öğe olan kuantum dolanıklık kütleçekimsel teoride görülmelidir.

Kuantum parçacıklar dolanıklığa girdiğinde artık tekil olarak tanımlamazlar. Birbirlerinde uzakta olsalar bile tekli kuantum nesne olarak kabul edilirler. Kuantum sistemdeki dolanıklık miktarının ölçüsün dolanıklık entropisi denir. Arjun Bagchi, Rudranil Basu and Max Riegler, Daniel Grumiller birlikte çalışarak dolanıklık entropisinin kuantum kütleçekimi ve düşük boyutlu kuantum alanı teorisinde aynı değeri verdiğini gösterdi.

“Bu hesaplamayla holografik prensibin düz uzaylardaki gerçekleşebileceğine ilişkin varsayımımız onaylandı.Bir kaç yıl önce hayali bile mümkün olmayan kütleçekimi teorisindeki kuantum bilgi ve dolanıklık entropisi hakkında bile konuşabiliriz. Artık holografik prensibin doğruluğunu test edebileceğimiz bir aracımız var ve bu testin işe yaradığından bahsedebiliriz,” diyor Daniel Grumiller.

Buna rağmen bir hologramda yaşadığımı halen kanıtlanmadı, fakat evrenimizdeki tekabül prensibinin doğrulanması ile giderek bu kanıt güçleniyor.

ScienceDaily

Araştırma Referansı :

  1. Arjun Bagchi, Rudranil Basu, Daniel Grumiller, Max Riegler.Entanglement Entropy in Galilean Conformal Field Theories and Flat HolographyPhysical Review Letters, 2015; 114 (11) DOI:1103/PhysRevLett.114.111602
Daha Fazla Göster

Oğuz Sezgin

Bir bilim sever ve kimyager olarak, internetteki Türkçe kaynak eksikliği görerek Gerçek Bilim’i 2012'de kurdum. Bu sitede gördüğünüz pek çok bilim ve teknoloji haberini ciddi kaynaklardan toplayarak sizin için araştırıyor, çeviriyor ve derliyorum. Gerçek Bilim'deki diğer yazarlar ve ben, her gün baş döndürücü şekilde gelişen bilim ve teknoloji haberlerini size aktarmaktan kıvanç duyarız.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

*

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

Başa dön tuşu