Dünyamızın da içinde yer aldığı Samanyolu galaksisinin ne kadar ağır olduğunu hiç düşündünüz mü? Devasa evrende bir nokta kadar bile değilken, Samanyolu’nun galaksisini ağırlığını nasıl ölçebiliriz? İşte bunun için astronomlar Hubble ve Gaia uydularıyla Samanyolu’ndaki yıldız kümelerinin hareketlerinden yola çıkarak, bugüne kadar yapılmış en doğru ölçümü yaptılar.
Daha önceki tahminlerde galaksinin kütlesine dair oldukça geniş bir olasılık zinciri verilmişti. Samanyolu’nun 500 milyar solar kütleyle , 3 trilyon solar kütle arasında olduğu düşünülüyordu.
Fakat yeni açıklama galaksimizin 1.5 trilyon solar kütleye sahip olabileceğini gösteriyor. Bu da Samanyolu’nu üst orta kütle galaksiler arasına sokuyor. En hafif galaksiler 1 milyar solar kütleye sahip olurken, en ağır galaksiler 30 trilyon solar kütleye kadar olabiliyor.
Asıl enteresan olansa Samanyolu’nun kütlesinin büyük kısmı görünmezdir. Galaksimizi oluşturan milyarlarca yıldızın kütlesi ancak küçük bir yüzdeyi oluşturuyor. Hatta galaksimizdeki deve kara delik bile ancak 4 milyon solar kütleye sahiptir.
Geri kalan kütle ise gizemli karanlık maddeye atfediliyor. Evrendeki en bulunan madde türü bu olsa bile, hiçbir şekilde ışıkla etkileşime girmediğinden ve maddeyle çok nadir etkileştiğinden tespiti oldukça zor. Peki bu görünmez maddenin varlığını nasıl biliyoruz? Cisimler üzerindeki kütleçekimsel etkisinden bunu tahmin edebiliyoruz.
Peki Astronomlar Samanyolu’nun Kütlesini Nasıl Ölçtü?
Galaksi ne kadar ağırsa, yörüngesindeki cisimler daha hızlı dönüyor. İşte bu gibi cisimlerin hızlarından yola çıkarak, kütleyi hesaplayabiliyorlar. Bu durumda ise Samanyolu’nun eski küresel yıldız kümeleri problem oluşturuyor.
Ekip Hubble ve Gaia’yı kullanarak , bu küme dizilerinin ne kadar hızlı döndüğünü ölçtü. Hubble ve Gaia’nın birbirine göre farklı avantajlarını kullandılar. Hubble küçük bir alanda detaylı inceleme yapabilirken, Gaia çok daha büyük bir alanda kaba taslak inceleme yapabiliyor.
Araştırmacılar Gaia teleskopuyla 65,000 ışık yılı 34 globular kümeyi incelerken, Hubble teleskopunda 130000 ışık yılı uzakta 12 kümeyi inceledi. İşte bu çapa noktalarını kullanarak, Samanyolu’nun kütle dağılımını tahmin ederek, 1 milyon ışık yılı uzağa kadar yaydı.
Her ne kadar Samanyolu’nun 1,5 trilyon Güneş ağırlığında gelmesi yararsız gözükse de, galaksimizi ve evreni tümüyle anlamak için bilgimizi geliştirmemiz için gereklidir.
“Biz Samanyolu’nun kütlesini doğrulukla bilerek, bu veriyi kozmolojik içeriğe ekleyecek ve evrenin evrilmesindeki simülasyonlarla karşılaştırabiliriz. Samanyolu’nun kütlesini doğru bilmemek bir çok kozmolojik probleme neden oluyor,” diyor araştırmanın yazarı Roeland van der Marel
Araştırma The Astrophysical Journal’da yayınlandı.
Kaynak: Hubble
