Bilim insanları genç ve güneşe benzeyen bir yıldızın çevresinde en büyüğü pluto boyutundaki cisimlerin olduğu tozlu bir kuşak keşfetti. Keşif ALMA radyo teleskopu dizisi (kızılötesi inferometre) ile gerçekleştirildi. HD 107146 olarak adlandırılan yıldızı çevreleyen antik gezegen diskini gözleyen gökbilimciler, diskin dış kısmında bulunan mm büyüklüğündeki toz tanelerinin yoğunluğunun şaşırtıcı bir şekilde artış gösterdiğini gözlemlediler. Yıldızdan çok uzakta (yaklaşık olarak 13 milyar kilometre) gözlenen etkili alanda oluşan çarpışmalar nedeniyle oluşan toz, geleceğin Plüto boyutunda gezegenciklerinin doğmasına yol açabilir.
Kalıntı diskleri gezegen oluştuktan sonra arta kalan malzemedir. Diskteki toz ise kuyruklu yıldız ve asteroitler arasında süregelen çarpışmalardan oluşup artmaktadır. Tamamen şekillenmiş güneş sistemlerinde bu tozdan az miktarda bulunur. Güneş sistemlerinin erken dönemlerinde benzeri tozlu yapının güneşten oldukça uzak yerlerde toplanması gerektiği benzetimlerle gösterilmişti ki ALMA’nın bulduğu da aslında budur.
Harvard Smithsonian Astrofizik Merkezi’nde gökbilimci olarak görev yapan Luca Ricci: “HD 107146’daki toz, yıldızdan çok uzakta ve oldukça geniş bir alanda genişleyerek dışa doğru genişliyor,” diyor.
“Asıl şaşırtıcı olan ise genç yıldızlarda böylesi tozlu alanların yıldıza yakın olması beklentisidir. Burada durum bunun tersi. Plüto benzeri gezegenlerin ne zaman ve nasıl oluştuğunu bu kalıntı diskine bakarak anlamak mümkün olabilir.”
Eldeki bilgisayar modellerine göre diskin dış kısmındaki toz yoğunluğunun artması , son zamanlarda oluşan Plüton benzeri cisimlerin oluşmasıyla açıklanabilir. Bu cisimlerin kütle çekimleri toz çarpışmalarının artmasına neden olur. Yıldızdan Güneş-Neptün uzaklığının 2,5 katı kadar mesafede başlayan tozlu disk 1,2 milyar km genişliğindedir. Henüz onay görmemiş olmasına karşılık tozlu diskin içinde Dünya benzeri gezegenin varlığını işaret eden boşluk bulunmakta. Yeni ALMA verileri bu olasılığı da araştıracak. Bu alanda Dünya-benzeri gezegenin varlığının önemli sonuçlar doğuracağı belli. HD 170146 birçok yönden Güneş’in erken dönemiyle kıyaslandığından ilgi çekiyor. Bu yıldız ayrıca gezegen oluşumunu tamamlamış bir yıldızın yaşadığı gezegen oluşumlarının son aşamasını temsil etmektedir.
ALMA teleskopu müdür yardımcısı StuarttCorder: “Bu genç sistem bize Güneş-benzeri bir yıldızın çevresindeki oluşumlarla ilgili ilginç bir çalışma alanı sunuyor. Biz muhtemelen Güneş’in şimdiki yaşının yüzde 2’si kadar gerisinde olan zamanı gözlüyoruz” diyor. Yaklaşık 90 ışık yılı uzaklıktaki HD 107146 Berenis’in Saçı (ComaBerenices) takımyıldızı yönündedir ve yaklaşık 100 milyon yıl yaşındadır. ALMA’nın yüksek çözünürlükteki yetenekleri bu ilginç cisim üzerinde daha ayrıntılı çalışmalar yapılmasına olanak vermektedir.
KAYNAK:
http://www.sciencedaily.com/releases/2014/12/141211162549.htm
