Yapılan son klinik denemelerde osteoartrit yani diz ağrılarını hafifletmede düşük doz radyasyonunun işe yaradığı bulundu. Özellikle kadınlarda belli bir yaştan kemik erimesiyle ortaya çıkan diz ağrılarında düşük doz radyasyon ilaçsız bir tedavi alternatifi olarak ön plana çıkabilir. Sadece 6 seansta ağrıların hafiflediği rapor edildi.
Osteoartritin ilerlemesiyle zamanla yıpranan diz eklemlerinde son çare diz kapağı değişim ameliyatları olarak biliniyor. Diz enjeksiyonları gibi alternatif tedavilerde, diz fonksiyonu arttırılarak ameliyatlar geciktirilebiliyor.
Seul Ulusal Üniversitesi Tıp Fakültesi tarafından yürütülen ve bu yılki Amerikan Radyasyon Onkolojisi Derneği (ASTRO) Yıllık Toplantısı’nda sunulan yeni bir klinik araştırmanın sonuçları, düşük dozda tek bir radyasyon tedavisinin hafif ila orta derecede diz osteoartriti olan kişilerde ağrıyı nasıl hafifletip fonksiyonu nasıl iyileştirdiğini göstermiştir.
Çalışmanın baş araştırmacısı ve Seul Büyükşehir Belediyesi-Seul Ulusal Üniversitesi (SMG-SNU) Boramae Tıp Merkezi’nde radyasyon onkolojisi yardımcı doçenti olan Byoung Hyuck Kim, MD, PhD, “Ağrılı diz osteoartriti olan kişiler, ağrı kesici ilaçların yan etkileri ile eklem replasman cerrahisinin riskleri arasında zor bir seçimle karşı karşıya kalırlar. Zayıf ağrı kesici ilaçlar ile agresif cerrahi arasında orta düzeyde müdahalelere klinik ihtiyaç vardır ve özellikle ilaçlara ve enjeksiyonlara toleransı düşük olan hastalar için radyasyonun uygun bir seçenek olabileceğini düşünüyoruz,” diyor.
Çalışmaya, röntgenlerde orta derecede hasar görülen ve yürürken önemli ağrıları olan 114 primer diz osteoartrit hastası katıldı. Hastalar rastgele üç gruba ayrıldı: çok düşük doz radyasyon (toplam 0,3 Gy, 0,05 Gy’lik altı seansa yayılmış), düşük doz radyasyon (toplam 3 Gy, 0,5 Gy’lik altı seansa yayılmış) veya radyasyon uygulanmayan plasebo tedavi grubu oluşturuldu.
500 mGy Radyasyon Verildi
Karşılaştırma amacıyla, tek bir rutin göğüs röntgeni yaklaşık 0,1 miligray (mGy) radyasyon dozu verirken, göğüs BT taraması yaklaşık 6 ila 7 mGy radyasyon dozu vermektedir. Bu çalışmadaki her tedavi 500 mGy idi, bu da göğüs röntgeninin radyasyon dozunun 5.000 katı ve göğüs BT taramasının dozunun yaklaşık 70 katıdır. Ancak, bu çok fazla gibi görünse de, çalışmada uygulanan tedavi hala düşük doz olarak kabul edilmektedir. Örneğin, radyoterapi kanser tedavisinde toplam dozlar genellikle 50 ila 70 Gy arasındadır, bu nedenle toplam 3 Gy bunun yaklaşık yirmide biri veya daha azıdır.
Kim, “Tıbbi veya terapötik radyasyonun her zaman yüksek dozlarda uygulandığına dair bir yanılgı var. Ancak osteoartrit için, dozlar kanser tedavisinde kullandığımız dozların sadece küçük bir kısmıdır ve tedavi, hayati organlardan uzakta bulunan eklemleri hedef alır, bu da yan etki olasılığını azaltır.”
Denemeye katılanlar, ilk dört ay boyunca, gerektiğinde ara sıra “acil durum” ilaçları dışında düzenli ağrı kesici ilaçlar alamadılar. İkinci tur radyasyon tedavisi uygulanmasına izin verilmedi. Ana tedavi sonucu, ağrı ve fonksiyon değerlendirmeleriyle ölçülen, dört ay sonra önemli iyileşme gösteren katılımcıların sayısıydı.
3 Gy grubu, sahte gruba göre önemli ölçüde daha iyi sonuçlar elde etti. Sahte gruptaki %42’ye karşılık, bu grupta yaklaşık %70’lik bir iyileşme görüldü. 3 Gy grubundaki kişilerin yarısından fazlası (%57) eklem ağrısı ve fonksiyon puanlarında klinik olarak anlamlı bir iyileşme gösterirken, plasebo gruptaki bu oran yaklaşık %31 idi. 0,3 Gy grubu istatistiksel olarak anlamlı bir iyileşme göstermedi; yaklaşık %58’i iyileşti. Enflamasyonun kan markerlarında veya kişilerin kullandığı ağrı kesici ilaç miktarında anlamlı bir fark görülmedi. Tedavi, yan etki veya toksisite bildirilmediği için güvenli kabul edildi.
Kim, “Sahte kontrollü tasarım, plasebo etkilerini ortadan kaldırmaya yardımcı oldu ve daha güçlü analjezikleri sınırladık, bu da gruplar arasındaki farkları radyasyonun kendisine daha açık bir şekilde atfedilebilir hale getirdi. Önceki çalışmalarda, NSAID’ler [steroidal olmayan antienflamatuar ilaçlar] veya opioidler gibi ilaçlar da müdahale veya takip döneminde kullanılmıştı. Ancak bu ağrı kesicilerin kullanılması radyasyon tedavisinin etkilerini maskeleyebilirdi,”.
Ağrı Önemli Ölçüde Azaldı
Bulgular, düşük doz radyasyon tedavisinin hafif ila orta derecede diz OA’sı olan kişilerde ağrıyı güvenli ve önemli ölçüde azaltabileceğini ve fonksiyonu iyileştirebileceğini göstermektedir. Ancak araştırmacılar, tedavinin şiddetli OA hastaları için aynı derecede etkili olmayabileceği konusunda uyarıyor.
Kim, “Eklem fiziksel olarak tahrip olmuş ve kıkırdak zaten yok olmuş şiddetli osteoartrit vakalarında radyasyon dokuyu yenilemez. Ancak hafif ila orta derecede hastalığı olan kişilerde bu yaklaşım eklem replasmanı ihtiyacını geciktirebilir. Klinik uygulamada, radyasyon diğer tedavilerle uygun şekilde birleştirildiğinde yanıtlar daha da güçlü olabilir ve hasta memnuniyeti mevcut seçeneklerin tek başına kullanılmasına kıyasla daha yüksek olabilir.”
Araştırmacılar, faydaların uzun ömürlülüğünü değerlendirmek ve semptomların hafiflemesini eklem yapısının görüntü tabanlı ölçümleriyle ilişkilendirmek için çalışma katılımcıları üzerinde 12 aylık bir takip değerlendirmesi yürütüyorlar. Ayrıca, belirli nüfus gruplarında tedavinin etkinliğini değerlendirmek ve düşük doz radyasyonu enjeksiyonlar ve ilaç rejimleriyle karşılaştırmak için daha büyük çaplı denemeler yapmayı planlıyorlar.
Abstrakta ASTRO Annual Meeting 202web sitesinden ulaşabilirsiniz.
Kaynak: ASTRO
