
Los Angeles Kaliforniya Üniversitesi’nden Türk bilim insanı Profesör Dr. Aydoğan Özcan ve ekibi akıllı telefonları sofistike mikroskoplara dönüştürebilen kolayca taşınabilen bir aparat geliştirdi. Yıllar içinde geliştirilen cihaz sayesinde cep telefonunuz tek bir DNA dizinini bile tespit ederek, kanser ve Alzheimer gibi hastalıkları teşhis edebilir olacak. Bu sayede pahalı ve hantal cihazlar olmadan gelişmemiş ülkelerde teşhis kolaylaşabilir. Daha öncesinde de cep telefonlarını bazı aparatlarla ucuza mikroskopa çevirme denemeleri görsek de bu sefer gerçek bir mikroskopun özelliklerine çok yaklaşıldı.
Fakat Prof. Dr. Aydoğan Özcan ve ekibinin geliştirdiği cihaz o kadar muhteşem ki, akıllı telefonları 2 nanometre boyundaki DNA’nın tek bir zincirini görüntüleyebilecek güce sahip.
Cihaz aynı floresan mikroskopu gibi çalışarak, floresan ışıma yapan moleküllerle etiketlenmiş numuneler lazer uyarım esasından faydalanarak görüntüleniyor. Floresan mikroskopları sayesinde bulaşıcı hastalıkların ilaç direncinden DNA görüntüleme ile kanser ve Alzheimer teşhisine kadar pek çok farklı işlem yapılabiliyor. Fakat bu cihazlar hem pahalı hem de hantal.
İşte Aydoğan Özkan ve ekibi sistem olarak, dış lens paketleri, ince film filtreleri, minyatür zıvana kurulumu ve 3 boyutlu yazıcıdan alınan dış kasaya yerleştirilmiş lazer diyot sayesinde, bir minyatür floresan mikroskop üretmeyi başardı. Akıllı telefondaki özel bir yazılımla DNA taranarak ekibin laboratuarındaki uzak sunuya veriler yollanıyor. Sunucular kullanılarak 10 saniyeden kısa süre içinde DNA dizinlerinin uzunluğu ölçülerek, internet erişimi olan kullanıcıların erişimi amaçlanıyor.
Bilim insanları cihazın doğruluğunu test etmek için 10,000 ve üzeri baz çifti içeren DNA dizinlerinin doğruluğunu gösterdi. Mikroskop 5000 baz çiftinden az dizinlere kadar güvenilir sonuçlar verdiği gösterildi. Bu aralıkta yer alan pek çok önemli gen çifti araştırılabilir. Kolayca değişen lensler sayesinde farklı ölçekte görüntüleme mümkün.
Prof. Dr. Aydoğan Özcan ve ekibi mikroskopu sıtma mikrobunun ilaç direncini ölçmekte deneyecek. Sıtma mikropunun son yıllarda direnç kazandığı ve eski ilaçlara karşı direnç kazandığı biliniyor.
Araştırma ACS Nano dergisinde açık erişime sunuldu.
Gerçek Bilim ekibi adına Türk bilim insanı Prof. Aydoğan Özcan ve ekibini tebrik ederiz.
Prof. Dr Aydoğan Özcan 35 yaşında. 2012’de Dünya Teknoloji Ödülü’nü kazandı. Popular Science dergisi ismini 2012’nin en parlak 10 bilim insanı listesinde gösterdi.