Tel Aviv Üniversitesi’nden bilim insanlarının yaptığı araştırmaya göre bitkiler zarar gördüğünde insanların duyamayacağı ultrasonik frekansta çıtlama veya tıklama benzeri sesler çıkarıyor. Dolayısıyla bitkiler tehlike altında çığlık atmaya benzer sesler çıkararak, acılarını iletiyor olabilir.
“Sessiz bir alanda bile, gerçekten hiç duymadığımız sesler var ve bu sesler bilgi taşıyor. Bu sesleri duyabilen hayvanlar var, bu nedenle pek çok akustik etkileşimin meydana gelme olasılığı var. Bitkiler böcekler ve diğer hayvanlarla etkileşim halindeler ve bu organizmaların çoğu iletişim için ses kullanıyor, işte bu nedenle bitkilerin ses kullanmaması çok garip olurdu, ” diyor evrimsel biyolog İsrail’deki Tel Aviv Üniversitesi’nden Lilach Hadany
Düşünülenin aksine bitkiler baskı altında sessiz değiller. Bazı değişikliklere gidebilirler örneğin; güzel kokular yayabilir ya da renk veya şekillerini değiştirebilirler.
Çevrelerindeki bitkilere tehlike sinyali yayarak savunmalarını arttırabilir ya da bitkiye zarar veren böceklerle başa çıkabilecek hayvanları çeker.
Bununla birlikte, bitkilerin başka türden sinyaller örneğin; sesler yayınlayıp yaymadığı tam olarak araştırılmamıştı. İşte birkaç yıl önce Hadany ve meslektaşları, bitkilerin sesi algılayabildiğini keşfettiler . Sorulacak bir sonraki mantıklı soru, sesi üretip üretemeyecekleriydi.
Bitkilerin ses çıkarıp, çıkarmadığını öğrenmek için domates ve tütün bitkilerinin sesleri çeşitli koşullarda kaydedildi. İlk önce stres altında olmayan bitkileri kaydederek bir sıfır çizgisi alındı. Sonra ilk olarak susuz kalan ve kökleri kesilen bitkileri kaydetti. İlk olarak kayıtlar ses geçirmez akustik kutuda kaydedildi ve sonra normal sera ortamında kaydedildi.
Sonra stres altında olan ve olmayan bitkilerden gelen sesi ayırt etmek için bir makine öğrenmesi algoritması kullanıldı.
Stres altındaki bitkilerin sesleri, çıtlama veya tıklamaya benziyor fakat sesler insanların çıkarabileceği seslerden çok daha yüksek frekanslarda gerçekleşiyor. Ayrıca bu sesler 1 metreye kadar tespit edilebiliyor. Streste olmayan bitkiler ise normal bitkiler gibi sessiz bir şekilde takılıyor.
Buna karşın, stres altındaki bitkiler türüne göre saatte 40’a varan çıtlama sesi oluşturuyor. Bitkiler susuz kaldığında, kayda değer bir ses de üretiyorlar. Görünür susuzluk belirtileri göstermeden önce daha fazla çıtlamaya başlarlar, bitki kurudukça ölmeden önce bitki daha da kavruldukça artarlar.
Diğer Bitkiler de Stres Altında Ses Çıkarıyor
Algoritma bu sesler arasındaki farkları ayırt edebiliyor. Ayrıca sadece tütün ve domates bitkileri de değil, birçok bitki benzer sesler üretiyor. Buğday, mısır, üzüm, kaktüs ve ballıbaba bitkilerin ses çıkardığı kaydedildi.
Ancak bitkilerin bu sesleri nasıl çıkardığı tam olarak bilinmiyor. Daha öncesinde susuz kalan bitkilerin kavitasyon üreterek, köklerde hava kabarcıkları üretip, genişlediği ve çöktüğü bulunmuştu. Aynı insanların parmakları çıtlattığında ses üretmesi gibi bitkiler de benzer bir yolla ses üretebilir.
Ayrıca diğer tehlikeli koşulların ses üretip üretmeyeceğini bilmiyoruz. Patojenler, saldırılar, UV’ye maruz kalma, aşırı sıcaklıklar ve diğer olumsuz koşullar da bitkilerin çıtlamasına neden olabilir.
Halen bitkilerin ses çıkarmasının ortamda gelişen olaylardan mı kaynaklandığı ya da öylesine olup olmadığı belli değil. Ek olarak, bu organizmalar sıkıntılı bitkilerin gürültüsüne çeşitli şekillerde tepki vermeyi öğrenmiş olabilirler. Hadany , “Örneğin, bir bitkiye yumurtlamayı planlayan bir güve veya bir bitkiyi yemeyi planlayan bir hayvan, kararlarını yönlendirmek için sesleri kullanabilir,” diyor.
Biz insanlar için sonuç oldukça açık; susamış bitkilerin imdat çağrılarına kulak verebilir ve onlar ölmeden önce onları sulayabiliriz.
Ancak diğer bitkilerin algılayıp tepki vermediği bilinmiyor. Önceki araştırmada bitkilerin sese tepki olarak kuraklık toleranslarını artırabildiğini göstermiştir .Bu sonuç oldukça kabul edilebilir. İşte bu gelinen nokta, ekibin araştırmalarının bir sonraki aşamasını işaret ediyor.
Hadany , “Bitkilerin ses çıkardığını bildiğimize göre, sıradaki soru şu: ‘Bunu kim dinliyor olabilir? Şu anda hem hayvanların hem de bitkilerin diğer organizmaların bu seslere tepkilerini araştırıyoruz ve ayrıca sesleri tamamen doğal ortamlarda tanımlama ve yorumlama yeteneğimizi de araştırıyoruz, “ diyor Hadany.
Araştırma Cell dergisinde yayınlandı .
Çıtlama sesleri : https://www.eurekalert.org/multimedia/979177
Kaynak : https://www.eurekalert.org/news-releases/983739
Araştırma Referansı : Cell, Khait, Lewin-Epstein, et al. ‘Sounds emitted by plants under stress are airborne and informative’ https://www.cell.com/cell/fulltext/S0092-8674(23)00262-3 DOI: 10.1016/j.cell.2023.03.009
