Sorting by

×
BilimDahi Bilim İnsanlarıKimyaMakaleler

İlk Türk Kadın Kimyager ve Öncü Bilim İnsanı Remziye Hisar Kimdir?

Madam Curie, Langevin gibi büyük bilim insanlarının öğrencisi olan ve bir çok kadın bilim insanına öncü olan kimyager Remziye Hisar‘ın Türk bilim tarihindeki öneminden bahsetmek istiyorum. Kimyager Remziye Hisar’ın hayatı II. Abdülhamit’ten , Cumhuriyetimizin ilk kurulduğu yıllara kadar dayanmakla beraber kendisi Sorbonne Üniversitesi’nde eğitim görmüş ilk bilim insanlarından biridir. Remziye Hisar gerçekten Türk bilimi ve Türk kadınlarının bilime yönelmesinde oldukça önemli bir yere sahiptir. Aynı zamanda kendisi dünyaca ünlü Türk fizikçisi Feza Gürsey ve  Milletlerarası Psikoloji Cemiyeti’nin tek Türk azası psikiyatrisi Deha Gürsey’in annesidir.

Hayatı

Remziye Hisar (d. 1902, Üsküp – ö. 13 Haziran 1992, İstanbul), Türk kimyager.

Cumhuriyet dönemi Türkiyesinde çağdaş bilimin öncülerindendir ve kimya mesleğinin Türkiye’deki ilk kadın öncüsü olarak kabul edilir.[1] Darülfünun’da fen bilimleri eğitimi alan ilk kadınlardandır ve Sorbonne Üniversitesi’nden doktora derecesiyle mezun olan ilk Türk kadındır.

1902 yılında Üsküp’te doğdu. Babası istihkam yarbayı Salih Hulusi Bey, annesi Ayşe Refia Hanım’dır.[2] Ailenin dört kızından biridir. Ailesi, Meşrutiyetin ilanından bir yıl sonra İstanbul’a göç etmiştir.[2][3]

Remziye Hanım, Davutpaşa’daki üç yıllık mekteb-i iptida-i’yi, bir yılda henüz dokuz yaşında iken tamamladı.[4] Daha sonra, İttihat ve Terakki Mektebi ve Emirgan İnas Rüştiyesi’ne devam etti; çok sevdiği Türkçe öğretmeninin İstanbul Darülmuallimatı’na (Kız Öğretmen Okulu) transfer olması üzerine, öğrenimini bu okulda sürdürdü.[3] Sınıfın iyi öğrencileri arasında yer alan Remziye Hanım, küçük sınıflardaki öğrencilere geometri ve matematik dersleri verdi. 15 Temmuz 1919 tarihinde okulun Darülfünun’a hazırlamak üzere oluşturduğu iki sınıflık bölümünden birincilikle mezun oldu.

Darülmuallimat’tan mezuniyetinin ardından Darülfünun’un kimya bölümüne kaydını yaptırdı. Kız öğrencilerin erkek öğrencilerden ayrı saatlerde ders aldığı bu dönemde, kimya bölümündeki üç kadın öğrenciden birisi idi.[2] Kimyayı seçme nedenini bir röportajında “Fen derslerinde kanunlarda olsun, buluşlarda olsun hep yabancı isimler görmek beni kahrediyordu. Fen alanında bir tek Türk ismi görememenin ezikliğini, bu dalda başarılı olursam giderebilirim sanıyordum” cümleleriyle açıklamıştır.[3]

Bakü’de açılacak bir okulda öğretmenlik yapmak üzere İstanbul’dan kadın öğretmenler talep edilmesi üzerine hocalarından Sarıklı Vehbi Bey himayesinde beş okul arkadaşlarıyla birlikte 15 Aralık 1919’da İstanbul’dan ayrılıp Azerbaycan’a gitti.[1] Sovyet Rusya’nın Azerbaycan’ın bağımsızlığına son vermesine kadar bir erkek lisesinde ders verdi. Orada bir kız öğretmen okulunun açılmasıyla ilgili verilen bir toplantıda Yüzbaşı Doktor Reşit Süreyya Bey ile tanıştı. 20 Nisan 1920’de onunla evlendi ve aynı yıl eşi ile birlikte İstanbul’a döndü. Ertesi yıl, oğlu Feza Gürsey’i dünyaya getirdi.

Türkiye’de Türk Kurtuluş Savaşı’nın devam ettiği bu dönemde Çukurova bölgesinin Fransızlar’dan geri alınması üzerine kendisi Adana’da Darülmuallima’ya müdür olarak, eşi ise kolordu doktoru olarak tayin oldu. Bir buçuk yaşındaki oğlunu annesine bırakarak Adana’ya gitti.

Cumhuriyetin ilanından sonra istifa etti ve tedavi amaçlı olarak Paris’te bulunan eşinin yanına gitti. Paris’te Sorbone Üniversitesi’nde kimya eğitimine başladı. Langevin ve Madam Curie gibi çok tanınmış bilim insanlarının öğrencisi oldu. Eğitiminin ikinci yılında Milli Eğitim Bakanlığı bursundan yararlanma hakkı elde etti.[3] Pasteur Enstitüsü’nü takip ederek biyokimya sertifikası aldı.[2] Doktorasına başlayacağı dönemde bursu kesilince Erenköy Kız Lisesi’ne kimya öğretmeni olarak atanınca yurda döndü. 1924’te kızı Deha Gürsey’i dünyaya getirdi.[5]

1930 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’nın yurtdışı doktora bursundan yararlanarak doktorasını yapmak üzere yeniden Paris’e gitti. Eşinden boşanan ve Paris’e çocukları ve kardeşiyle giden Remziye Hisar, 1933 yılında doktora tezini tamamlayarak Türkiye’ye döndü.

1933-1936 yılları arasında İstanbul Üniversitesi’nde kimya ve fizik kimya dersleri verdi. 1936 yılında bir süre için üniversiteden ayrıldı; Hıfzıssıhha Müessesesi Farmakodinami Şubesi’nde Kimya Mütehassıslığı görevinde bulundu[6]

1942-1947 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Eczacılık Okulu Analitik Kimya ve Toksikoloji kürsüsünde görev yaptı. 1947 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Kimya Kürsüsü’ne atandı. 1955 yılında Fransa’da “Officiel d’Academie” nişanı’na layık görüldü.[6] 1959 yılında profesör oldu.

1973 yılında emekliye ayrıldı. Yaşamını İstanbul’da Anadoluhisarı Otağtepe’de ailesinden kalma konakta sürdürdü. 1991 yılında Tübitak Hizmet Ödülü’nü aldı.[6] Oğlu Feza Gürsey’i 13 Nisan 1992’de yitirdikten 2 ay sonra bu acıya daha fazla dayanamarak 13 Haziran 1992’de vefat etmiştir.

Kimya alanında yayınlandığı bir çok makalesi olmakla beraber, en önemli çalışmaları meyve ve sebzelerde C vitamini tayini, mahlep ve mahlep yağının incelenmesi, Anamur burçaklarının zehirliliği gibi önemli çalışmalara imza atmıştır.

Remziye Hisar Türk bilim kadınlarının önünü açan Cumhuriyet kadınlarından biri olarak ve de yaptığı çalışmalar nedeniyle çok önemli bir insandır. Kendisini saygıyla anıyoruz.

Remziye Hisar’ın hayatına dair daha fazla okumak isterseniz bu kitabı okuyabilirsiniz.

Kaynaklar:

https://tr.wikipedia.org/wiki/Remziye_Hisar

  1. ^ a b c d Toros, Taha. “Türkiye’de Kimya Biliminin Öncülerinden Remziye Hisar” (PDF). http://earsiv.sehir.edu.tr:8080. Tarih ve Toplum dergisi, Cilt 26, Sayı 126, Tarih Aralık 1996. 26 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Ocak 2018. |website= dış bağlantı (yardım)
  2. ^ a b c d “Bir bilim kadınının hikâyesi: Remziye Hisar nasıl ilk kimyagerimiz oldu?”https://www.petrol-is.org.tr/. Petrol-İş Kadın dergisi, Sayı: 50, Haziran 2015. 23 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2018. |website= dış bağlantı (yardım)
  3. ^ a b c d “Bir “Çalıkuşu” Öyküsü…İlk Kadın Kimyacımız Remziye Hisar” (PDF). http://www.bilimtarihi.org. Bilim Teknik dergisi, Ağustos 1995. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ocak 2018. |website= dış bağlantı (yardım)
  4. ^ “Remziye Hisar”. İnovatif Kimya dergisi, 20 Şubat 2017. 26 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2018.
  5. ^ “Prof. Dr. Dr. h.c. Feza Gürsey (1921 – 1992)”http://fizikciler.info.tr. Fizikciler.info.tr sitesi. 26 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2018. |website= dış bağlantı (yardım)
  6. ^ a b c Sungur, Necati. “TÜBİTAK 1991 Bilim-Hizmet-Teşvik Ödülleri sahiplerini buldu” (PDF). https://core.ac.uk/. Bilim ve Teknik Dergisi, Cilt 25, Sayı 291, Şubat 1992. 26 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ocak 2018. |website= dış bağlantı (yardım)

Daha Fazla Göster

Oğuz Sezgin

Bir bilim sever ve kimyager olarak, internetteki Türkçe kaynak eksikliği görerek Gerçek Bilim’i 2012'de kurdum. Bu sitede gördüğünüz pek çok bilim ve teknoloji haberini ciddi kaynaklardan toplayarak sizin için araştırıyor, çeviriyor ve derliyorum. Gerçek Bilim'deki diğer yazarlar ve ben, her gün baş döndürücü şekilde gelişen bilim ve teknoloji haberlerini size aktarmaktan kıvanç duyarız.

İlgili Makaleler

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

*

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

Başa dön tuşu