Yeni yapılan bilimsel modellemelere göre ABD’de bu yüzyıl boyunca global ısınma nedeniyle yıldırımlar % 50 artışa geçecek. 14 Kasım tarihli Science dergisinde yayınlanan araştırma 11 farklı iklim modelinin yağış tahminleri ve bulut kaldırma etkileri incelendi. Kaliforniya Berkeley Üniversitesi’nde yapılan araştırmada elde edilen iklim modellerinden birleşmiş bir etki yaratarak, yeryüzüne daha sık elektrik boşalımları yapabileceğini gösterdi.
“Isınmayla birlikte fırtınalar daha yıkıcı olacak,” diyor Lawrence Berkeley laboratuvarından iklim bilimci Yrd. Doç. David Romps. “Atmosferdeki patlayıcı derin konveksiyonun kaynağı su buharıdır. Isınma nedeniyle atmosferde daha fazla buhar birikiyor ve daha fazla yakıtınız varsa ateşleme olduğunda büyük olaylar gerçekleşir,”
Daha fazla yıldırım düşmesi,daha fazla insana yıldırım düşmesine neden olur. Her yıl yaklaşık yıldırım düşen 1000 kişiden 100’ü ölmektedir. Tabi daha fazla yıldırım daha fazla yangın çıkaracaktır. Ayrıca yıldırımlar atmosferde azot oksit oluşturduğundan atmosfer kimyasının kontrolü için daha fazla güç sarf etmek gerekecektir.
ABD Hava Hizmetleri’nden gelen yağış verilerini alarak, radyosonde ölçümleri ve yıldırım sayılarına bakılarak varyasyonlar % 77 oranında ilişkilendirilebiliyor.
‘Şaşırtıcı’
“Gerçekten yıldırım tahminlerinin bu kadar iyi çalıştığını görünce çok şaşırdık,”Sonrasında 11 farklı iklim modelini tahmin ederek bu yüzyıl boyunca CAPE faktörünü hesaplayarak Birleştirilmiş İç Kıyaslama Modelleme Projesi’nde( Coupled Model Intercomparison Project -CMIP5) gözlemledik. CMIP iklim modelleyiciler arasında birleştirilmiş atmosfer ve okyanus genel sirkülasyon modelleri standart bir protokolü oluşturuyorlar. Böylece modeller karşılaştırılıyor ve valide edilebiliyor.
Bu modeller her 0C artışında, bu yüzyılın sonuna doğru CAPE faktöründe % 11 artış öngörüyor. 2100’e kadar CAPE ve yağış oranlarında % 12 artışa istinaden yıldırımlarda % 50 artış bekleniyor. Alınan veriler karbondioksit emisyonunun yükselmesiyle , sıcaklıkların 4 C derece artacağını öngörüyor. Su buharındaki artış yıldırımlı fırtınalara yakıt olurken, yıldırım oranları sıcaklığa hassas bir şekilde bağlı.
Tabi benzer şekilde Türkiye’dede global ısınma kaynaklı yıldırımları artması olasıdır.
Kaynak : ScienceDaily
- D. M. Romps, J. T. Seeley, D. Vollaro, J. Molinari. Projected increase in lightning strikes in the United States due to global warming. Science, 2014; 346 (6211): 851 DOI: 10.1126/science.1259100
