Altının bizler için değerli olmasının birçok sebebi var; güzelliği, mücevher olarak kullanılabilir oluşu ve az bulunurluğu. Tabi elektronik ve endüstriyel açıdan da mükemmel bir element. Altın dünyamızda ve evrende nadir bulunan bir element. Karbon ve demirin aksine altın, bir yıldız tarafından, normal bir süreçte meydana getirilemez. Bunun yerine bir afet durumunda oluşması gerekir (geçen ayki kısa gama ışın patlaması (GRB) gibi). GRB’nin gözlemlenmesi iki nötron yıldızının çarpıştığına dair büyük bir kanıt. (Nötron yıldızları infilak etmiş süpernovaların kökleridir). Dahası, GRB’nin oluştuğu yerde günlerce süren parlama yüksek miktarda ağır elementin bulunduğunun göstergesi, buna altın da dahil.
“İki nötron yıldızının birleşimi esnasında üretilen ve salınan altın miktarı, ayın kütlesinin 10 katına eşdeğer olabilir, ki bu da tonla para demektir” diyor Harvard-Smitsonian Astrofizik Merkezi (CFA) başyazarı Edo Berger.
Bir gama ışını patlaması, çok büyük enerji yayan bir patlama sonucu yayılan yüksek enerjili ışığa verilen isimdir. Bu türden patlamalar çoğunlukla uzak evrende bulunurlar. Berger ve arkadaşları, Dünyamızdan 3.9 milyar ışık yılı uzakta olan, ve Dünya’ya en yakın gama ışını patlaması olan GRB 130603B üzerinde çalıştılar.
Gama ışını patlamaları kısa ve uzun patlamalar olmak üzere ikiye ayrılır. Bu patlamaların uzun ve kısalığı, gama ışınının parlama süresinin uzunluğuna göre değişir. GRB 130603B, NASA’nın “Çevik” adlı uydusu tarafından, 3 Haziran tarihinde keşfedildi ve saniyenin yaklaşık olarak onda ikisi kadar sürdü.
Gama ışınları her ne kadar hızlı kaybolmuş olsa da, GRB 130603B, kızılötesi ışın tarafından hükmedilmiş, yavaşça kaybolan bir parlamayı da beraberinde getirdi. Parlaklığı ve davranışı, hızlı partiküllerin birbirlerine çarpmasıyla oluşan parlamalara benzemiyordu.
Bunun yerine parlama, egzotik radyoaktif elementlerden gelen bir parlamayı andırıyordu. Nötron bakımından zengin yıldızlar çarpışarak bu tip elementleri ortaya çıkarabilirler. Bu elementler radyoaktif çürüme sebebiyle, kızılötesi ışınlar açısından baskın olan bir tür parlama gerçekleştirirler, ki ekip de tam olarak bunu gözlemledi.
“Gama ışın patlamalarını nötron yıldızlarının çarpışmasıyla ilişkilendirebilecek bir “sıcak namlu” arıyorduk. GRB 130603B’den gelen radyoaktif parlama bizim aradığımız cevap olabilir” diyor makalenin yazarlarından biri olan, CfA mezunu Wen-fai Fong
Ekip; Güneş’in yüzde biri kadar maddenin gama ışın patlaması sebebiyle fırlatıldığını, ve bunların belirli bir miktarının altın olduğunu belitti. Evrenin tarihinde oluşmuş sayısız gama ışın patlamalarını, tek bir patlamayla saçılan tahmini altın miktarıyla birleştirip bir hesap yaparsak, evrendeki tüm altının, gama ışını patlamalarından geldiği varsayımını yapabiliriz.
“Karl Sagan’ı özetlemek gerekirse, hepimiz uzay zımbırtılarıyız, ve mücevherlerimiz de çarpışan yıldız zımbırtıları” diyor Berger.
Kaynak:http://www.sciencedaily.com/releases/2013/07/130717134921.htm
Araştırma Referansı :
- E. Berger, W. Fong, R. Chornock. Smoking Gun or Smoldering Embers? A Possible r-process Kilonova Associated with the Short-Hard GRB 130603B. The Astrophysical Journal Letters, 2013 [link]
