Sorting by

×
BilimElektronikKimyaMühendislik

2019 Nobel Kimya Ödülü, Lityum İyon Pili Geliştirenlere Verildi

2019 Nobel Kimya ödülü lityum iyon pillerin geliştirilmesine katkılarından dolayı John B. Goodenough, M. Stanley Whittingham ve Akira Yoshino adlı bilim insanlarına verildi.

“Bu sayede teknik açıdan devrim yapıldı,”  diyor Nobel komitesinden kimya Prof. Sara Snogerup.

Günümüzdeki şarj edilebilir lityum iyon piller; cep telefonlarından, elektrikli arabalara kadar bir çok alanda başarıyla kullanılıyor.

Yüksek şarj kapasitesine sahip lityum iyon piller sayesinde güneş ve rüzgar enerjisinden daha fazla güç depolanmaya başladı.

Lityum, aynı sodyum gibi yumuşak ve reaktif 1A grubu toprak alkali metalidir. Bilim insanlarına göre ilk olarak Büyük Patlama’dan dakikalar sonra oluştu. Ayrıca kozmik ışınlar, yıldızlararası gazlara çarptığında da oluşabiliyor.

Saf lityum çok reaktif olduğundan, yağ içinde saklanması gerekiyor. Bu element suya temas ettiğinde, köpürerek duman çıkarıyor. Bu reaktiflik küçük bir hacimde toplandığında, lityum çok çekici bir element haline geliyor.

M. Stanley Whittingham, Birleşik Krallık doğumlu ve Newyork’ta Binghamton Üniversitesi’nde profesör olarak görev yapıyor. 1970lerde Exxon’da çalışıyordu. Atomik büyüklükte boşluklarda partikülleri tutabilecek elementleri araştırırken, titanyum disülfitin, lityum iyonlarını barındırdığını gösterdi.

İlk geliştirilen lityum iyon pil

Exxon yönetimi bu yeni enerji zengini materyalle heyecanlansa da,ilk lityum piller kısa devre yapıp, yanınca ; alternatif enerji işinden çekilmeye karar verdiler. 

Sonra bugün 97 yaşında olan John B. Goodenough, 1980lerde bataryalardaki titanyum disülfürü, kobalt oksitle değiştirdi. Kobalt oksit sayesinde pillerin enerji potansiyeli 2 katına çıktı.

Kobaltlı pil

5 yıl sonra Japonya’dan Akira Yoshino ilk ticari lityum iyon bataryayı geliştirerek ilk ticari pili üretti. Anottaki reaktif saf lityum, petrol koku ile değiştirdi. Böylece saf lityum miktarı azaltılarak patlama riski azaltıldı. Hatta ekibi demir gülleler atarak pilin patlamadığını gösterdiler.  

Petrol kokunu elektronlarla kapladığında negatif yükler, kobalt katottaki pozitif  lityum iyonları için çekici hale geldi. Pil çalıştırıldığında iyonlar ve elektronlar tekrar katota hücum ediyor.

İlk ticari güvenli pil

Sonra bu parçacıklar aynı geleneksel pillerdeki gibi bir uçtan bir uca gidip geliyor. Geleneksel bataryaların aksine kimyasal olarak reaksiyona girmiyor.

İşte bu keşifler sayesinde hafif ve yüzlerce kez şarj edilebilen bir pil keşfedilmiş oldu.

Günümüzde lityum iyon piller mobil cihazlardan, kalp pillerine kadar bir çok alanda insanların hayatını değiştirdi.

Araştırmacılar halen yeni materyallerle , pillerin kapasitesini ve verimini arttırmaya çalışıyor.

Kaynak: https://www.sciencealert.com/nobel-prize-in-chemistry-awarded-for-rechargeable-lithium-ion-batteries

Daha Fazla Göster

Oğuz Sezgin

Bir bilim sever ve kimyager olarak, internetteki Türkçe kaynak eksikliği görerek Gerçek Bilim’i 2012'de kurdum. Bu sitede gördüğünüz pek çok bilim ve teknoloji haberini ciddi kaynaklardan toplayarak sizin için araştırıyor, çeviriyor ve derliyorum. Gerçek Bilim'deki diğer yazarlar ve ben, her gün baş döndürücü şekilde gelişen bilim ve teknoloji haberlerini size aktarmaktan kıvanç duyarız.

İlgili Makaleler

Bir Yorum

  1. Geri bildirim: Customizeable news platform

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

*

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

Başa dön tuşu