Heino Falcke’nin inanılmaz bir amacı var, kara deliklerin bir fotoğrafını çekmek. Kara deliklerin fotoğrafını çekmek deyince aklınıza özçekim yapmak gelmesin, çünkü öyle basit bir şeyden bahsetmiyoruz. Bugüne kadar ölçülmemiş dalga boylarında görüntü almaktan bahsediyoruz. İşte bu nedenle bu görev gerçekten inanılmaz öğeler barındırıyor.
Heino Falcke New Scientist Röportajı
Kara delikleri görüntülemeye neden ihtiyaç var ?
Kara deliklerin varlığı yüzyıl öncesinden tahmin edilse de, halen kara deliklerin yeterince anlaşılmadığını düşünüyorum. Halen olay ufkunun(bu yüzeyden sonra geri dönüş yok) varlığına dair bağlayıcı bir kanıta sahip değiliz. Ayrıca olay ufukları ve kuantum teorisi halen birbiriyle uyuşmuyor. Bazı şeyler değişmesi gerekiyor fakat bunun ne olduğu belli değil.
Samanyolu’nun merkezinde bir kara delik olduğunu nasıl oluyor da biliyoruz ?
Galaktik merkezindeki yıldızlar saniyede 10,000 km hızla dönüyor, bu nedenle merkezi kütlenin , güneşin kütlesinden 4 milyon kat daha fazla olması gerek.Buradaki tek görebildiğimiz radyo sinyali kaynağı Sagittarius A* kara deliğidir. Buradaki çok kısa, sub-milimetre boyundaki radyo dalgaları süper masif kara deliğin merkezinden yayılan sıcak gaz jetlerinden yükseliyor olmalı.
Devasa radyo teleskop ağının nasıl bir yardımı dokunacak ?
Kara deliğin olay ufku yaklaşık 25 milyon km genişliğinde fakat 27,000 ışık yılı uzakta. İşte bu milimetreden küçük dalgaları görüntülemek için dünya büyüklüğünde bir teleskopa ihtiyacınız var. Dünya çapında bir teleskop ağı aynı çözünürlüğü elde edebilir.
ABD’li astronomlar benzeri bir fikir için çalışıyorlar mı ?
İlk olarak bundan 10 yıl önce bu fikirleri MIT’den Shep Doeleman ile tartışmıştım. Kendisi şu an Olay Ufku Teleskopu (Event Horizon Telescope) projesinin başında yer alıyor. Bunun bizim için bir anlamı yok. Mevcut teleskoplarla çalışıp global bir proje kurulmalıdır. Bu nedenle birbirimize ihtiyacımız var.
Tam olarak ne arıyoruz ?
Kara delikten yayılan radyo dalgalarının nasıl bükülüp ve absorblandığını göreceğiz, aynı Interstellar filminde devasa Gargantua’ya düşen uzay aracı gibi. Burda alınacak sonuç bir çeşit merkezcil gölge olmalıdır. Bu gölgenin boyut,şekil ve keskinliği teorik tahminlerle kıyaslayarak genel göreleliği test edeceğiz. Eğer bu gölge en azından tahmin edilenden yarısı ya iki katı büyükse, genel görelelik doğru değildir.
En büyük zorluklar nedir ?
Teknolojik çaıdan korkutucu geliyordu ama şu an kontrol altında. Her teleskop 64 gigabit/s’lik veri depoladığından petabaytlar dolusu kıtalar arası harddisk gerekecek. Avrupa Araştırma Konseyi ve ABD Ulusal Bilim Kurumu’dan gelen para sayesinde bütçe problemi biraz olsun çözüldü.
Ne zaman ilk kara delik portresine ulaşacağız ?
2000’de on yıl sürebilebilir demiştim ama şimdi düşünüyorum sonraki bir 10 yılda olur mu? Sanırım on yıla olmaz ama sürdüğü kadar sürecektir.
Profil :
Heino Falcke Hollanda Nijmegen Üniversitesi’nde astronom ve astro parçacık fizikçisi, 2013’de BlackHoleCam ekibini kurarak Avrupa Araştırma Konseyi’nden 14 milyon avro fon almayı başard
https://www.newscientist.com/article/mg22830420-900-how-im-going-to-photograph-a-black-hole/
